Các dấu hiệu thiếu vitamin B2 ở người lớn

1. Nguyên nhân thiếu hụt vitamin B2

Vitamin B2, hay còn được gọi là Riboflavin - đây là một vitamin nhóm B tan trong nước. Cơ thể sử dụng B2 để chuyển hóa lipid, protein và carbohydrate thành glucose để tạo năng lượng. Ngoài việc tăng cường năng lượng, vitamin B2 còn đóng vai trò như một chất chống oxy hóa để duy trì sự khỏe mạnh của hệ thống miễn dịch, da và tóc. Những tác dụng này của vitamin B2 liên quan đến 2 co-enzym quan trọng là Flavin Mononucleotide (FMN) và Flavin Adenine Dinucleotide (FAD). 

Tình trạng thiếu hụt vitamin B2 khiến các chất dinh dưỡng đa lượng (như carbohydrate, lipid và protein) không được tiêu hóa và do đó không thể duy trì các chức năng trong cơ thể. Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, cơ thể sẽ hấp thu được hầu hết các chất dinh dưỡng từ chế độ ăn uống, trong đó bao gồm cả vitamin B2. Vấn đề quan trọng là chúng ta phải hấp thu đủ nhu cầu B2 từ các nguồn thực phẩm khác nhau, và do đặc điểm có sắc tố huỳnh quang màu vàng lục nên khi nước tiểu chuyển sang màu vàng thì chứng tỏ cơ thể đang hấp thụ B2. Bên cạnh các tác động kể trên, vitamin B2 còn hỗ trợ chuyển đổi Tryptophan thành Niacin, một chất kích hoạt của vitamin B6.

Trước khi tìm hiểu về những biểu hiện thiếu vitamin B2, chúng ta cần xác định những nguyên nhân nào dẫn đến thiếu hụt loại vitamin này. Theo bác sĩ, các dấu hiệu thiếu vitamin B2 phần lớn xuất phát từ nguyên nhân ăn uống không đủ hoặc do bất thường về chức năng nội tiết trong cơ thể. Tình trạng thiếu hụt B2 có mối tương quan với việc thiếu hụt các vitamin nhóm B khác. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, B2 tự nhiên có trong một số loại thực phẩm quen thuộc như trứng, các sản phẩm từ sữa, các loại thịt, rau xanh và ngũ cốc. Ngoài ra, thiếu vitamin B2 còn do một số nguyên nhân khác như tiêu chảy mãn tính, rối loạn chức năng gan, nghiện rượu và chạy thận nhân tạo định kỳ.

Các triệu chứng thiếu vitamin B2 phổ biến hơn ở một số đối tượng như người lớn tuổi, nghiện rượu và phụ nữ đang tránh thai bằng thuốc (vì cơ thể không thể hấp thụ B2 khi dùng thuốc tránh thai). Thiếu B2 còn liên quan đến một số bệnh lý bất thường phát triển cơ thể như sứt môi và vòm miệng, chậm phát triển và bệnh tim mạch. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, người mắc hội chứng Brown-Vialetto-Van Laere (BVVL) và người theo đuổi chế độ ăn chay cũng có nguy cơ cao thiếu hụt B2.

2. Dấu hiệu thiếu vitamin B2

Các nghiên cứu đã chứng minh thiếu B2 có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu sắt và đưa đến thiếu máu, do đó biểu hiện thiếu vitamin B2 thường gặp nhất là mệt mỏi. Vitamin B2 tham gia sản xuất vào quá trình tạo ra hồng cầu và thực hiện chức năng vận chuyển oxy đến tất cả tế bào, vì vậy tăng cường bổ sung B2 có thể làm tăng nồng độ Hb và tăng khả năng sản xuất hồng cầu. 

Triệu chứng thiếu vitamin B2 tiếp theo là đau nửa đầu. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc bổ sung B2 là một cách chữa chứng đau nửa đầu hiệu quả, cụ thể với liều 400mg mỗi ngày đã giúp ngăn ngừa chứng đau nửa đầu ở người trưởng thành, tuy nhiên người bệnh phải dùng liều trên tối thiểu 3 tháng mới có kết quả tốt. 

Một biểu hiện thiếu vitamin B2 thường gặp khác là bệnh đục thủy tinh thể là một chứng rối loạn về mắt gây mờ ống kính. Bổ sung B2 được xác định là có thể hỗ trợ ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể. Cùng với đục thủy tinh thể, vitamin B2 còn có hiệu quả trong điều trị các bệnh về mắt khác như tăng nhãn áp và bệnh giác mạc hình chóp.

Thiếu B2 nghiêm trọng có thể làm giảm nồng độ FAD và FMN, qua đó ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa các chất dinh dưỡng khác, bao gồm các vitamin nhóm B khác. Carbohydrate bổ sung từ thức ăn sẽ chuyển hóa thành ATP, sau đó cơ thể sẽ sử dụng để tạo ra năng lượng. Vấn đề quan trọng là phải bổ sung B2 mỗi ngày thông qua thực phẩm hoặc các sản phẩm bổ sung. Hầu hết B2 được hấp thu ở ruột non và lượng dư thừa sẽ được bài xuất ra khỏi cơ thể dưới dạng nước tiểu. 

Theo bác sĩ, một số dấu hiệu thiếu vitamin B2 phổ biến là mệt mỏi, sưng họng, mờ mắt và trầm cảm. Một số trường hợp bị nứt, ngứa và viêm da vùng quanh miệng, kèm theo đó là chứng sung huyết và phù nề quanh cổ họng, thoái hóa gan, rụng tóc và các vấn đề về chức năng sinh sản. 

Thông thường, thiếu B2 sẽ đi kèm với tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp thì dấu hiệu thiếu vitamin B2 sẽ hồi phục khi được bổ sung đầy đủ trở lại, ngoại trừ những thay đổi về mặt giải phẫu như đục thủy tinh thể.

3. Điều trị triệu chứng thiếu vitamin B2

Thuốc bổ sung vitamin B2 (Riboflavin) có ở dạng viên hàm lượng 25, 50 và 100mg. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, lượng vitamin B2 được khuyến nghị hàng ngày như sau:

• 1.3mg đối với nam và 1.1mg đối với nữ;
• 1.3mg đối với thanh thiếu niên nam từ 14 đến 18 tuổi;
• 1mg đối với thanh thiếu niên nữ từ 14 đến 18 tuổi;
• Phụ nữ mang thai nên bổ sung 1.4 mg và đang cho con bú nên dùng 1.6mg;
• Trẻ 0 đến 6 tháng tuổi là 0.3mg, 7 đến 12 tháng là 0.4mg, 1 đến 3 tuổi là 0.5mg, 4 đến 8 tuổi là 0.6mg và 9 đến 13 tuổi là 0.9mg.  

Điều quan trọng để cải thiện các biểu hiện thiếu vitamin B2 là phải tăng cường bổ sung thực phẩm giàu riboflavin trong bữa ăn vì mức độ hấp thu sẽ tăng lên khi ăn nhiều. Với người không thể bổ sung bằng đường uống thì vitamin B2 dạng tiêm là một lựa chọn thay thế phù hợp.

Tuy nhiên, một số loại thuốc như nhóm kháng cholinergic, chống co giật, phenothiazines và phenytoin có thể làm giảm nồng độ B2 do cơ thể không thể hấp thụ hiệu quả. Ngược lại, vitamin B2 lại ảnh hưởng đến một số loại thuốc như Tetracycline, một số kháng sinh và Doxorubicin (một thuốc hóa trị ung thư).

Có thể thấy, dấu hiệu thiếu vitamin B2 là khá rõ ràng, vì vậy bạn cần bổ sung đầy đủ thông qua chế độ dinh dưỡng, thực phẩm. Bên cạnh đó, để bổ sung đúng liều lượng giúp cơ thể hấp thu tối đa bạn có thể đến các cơ sở y tế chuyên khoa làm các xét nghiệm vi chất, từ đó bác sĩ sẽ xác định nguy cơ thừa - thiếu hụt vitamin để lên kế hoạch bổ sung một cách hiệu quả.