Người bị mỡ máu cao phải kiêng hoàn toàn chất béo?

1. Mỡ máu cao được xác định khi nào?

Mỡ máu hay lipid máu bao gồm nhiều thành phần khác nhau, trong đó quan trọng nhất là thành phần cholesterol. Cholesterol là một chất béo có mặt ở màng tế bào của tất cả các mô, tổ chức của cơ thể. Cholesterol tốt (HDL-C) là một cholesterol đóng vai trò khiến cho thành động mạch mềm mại, khiến máu lưu thông tốt hơn và có khả năng bảo vệ thành mạch máu. Trong khi đó cholesterol xấu (LDL- C) lại là cholesterol khiến cho tình trạng xơ vữa thành động mạch xảy ra. Mỡ máu cao được định nghĩa là khi cholesterol xấu tăng cao trong khi đó cholesterol tốt lại giảm, tình trạng này có thể gây ra nhiều loại bệnh tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Lượng Cholesterol toàn phần trong máu người bình thường có chỉ số < 5,2mmol/l, khi chỉ số này tăng hơn 5,2 mmol/lít được xem là mỡ máu cao. Trong khi đó với HDL-C, chỉ số trong máu bình thường là ≥ 0,9 mmol/l, chỉ số này càng cao càng tốt, nhưng với loại LDL-C bình thường cần dưới 3,4mmol/l, khi chỉ số này vượt quá trên 3,4 mmol/l được gọi là mỡ máu cao. Một thành phần quan trọng khác của mỡ máu là triglyceride, hay chất béo trung tính, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng và chuyên chở các chất béo suốt quá trình trao đổi chất. Tuy nhiên khi chỉ số này tăng cao sẽ gây xơ vữa mạch. Tăng triglycerid rất hay gặp ở người bị béo phì, bệnh nhân lười vận động, đái tháo đường, sử dụng nhiều rượu bia và hút nhiều thuốc lá. Những người có tăng chỉ số này thường kéo theo tăng cholesterol toàn phần, tăng cholesterol xấu LDL trong khi đó lại giảm cholesterol tốt HDL.

2. Người bị mỡ máu cao có cần kiêng 100% chất béo không? Vì sao?

Rất nhiều người cho rằng người có mỡ máu cao chỉ ăn đồ hấp, luộc và loại bỏ hoàn toàn chất béo khỏi chế độ ăn hằng ngày sẽ giúp bảo vệ sức khỏe, giảm cân, ngăn thừa cholesterol tăng cao, mỡ máu... Tuy nhiên đây là quan điểm hoàn toàn sai lầm, đây không phải là chế độ ăn cho người mỡ máu cao được y học khuyến cáo. Khi bệnh nhân mỡ máu cao cắt giảm hoàn toàn chất béo, rất có thể người bệnh đã vô tình loại bỏ cả HDL-cholesterol, như vậy có thể gây tác dụng ngược đối với quá trình điều trị mỡ máu. Trên thực tế chất béo là nhóm chất thiết yếu cần phải bổ sung mỗi ngày, tuy nhiên cần giới hạn với hàm lượng hợp lý. Các chế độ ăn tốt cho sức khỏe trên thế giới cũng nhấn mạnh rằng "không được loại bỏ chất béo hoàn toàn”. Chất béo là thành phần không thể thiếu trong cấu tạo nên màng tế bào, đặc biệt là các tế bào thần kinh và các hormone quan trọng. Chất béo còn là dung môi hòa tan các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K cần thiết cho cơ thể. Ví dụ vitamin A hỗ trợ quá trình tăng trưởng, miễn dịch, thị lực. Vitamin E giúp cơ thể chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa và hỗ trợ sinh sản. Trong khi đó Vitamin K là yếu tố đông máu quan trọng, vitamin D giúp phát triển chiều cao, xương, răng chắc khỏe. Khi cơ thể thiếu chất béo, các vitamin này sẽ rất khó được hấp thụ, điều này sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan, nhất là hệ thần kinh. Trẻ nhỏ thiếu chất béo sẽ chậm tăng trưởng, thiếu dinh dưỡng, kém tập trung... Trong khi người lớn thiếu chất béo sẽ dễ bị đau nhức xương, thậm chí loãng xương, tầm nhìn kém, giảm sức đề kháng. Chất béo còn là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể với tỉ lệ gấp đôi protein và đường bột. Đối với người Việt Nam, lượng chất béo cần cung cấp mỗi ngày nên chiếm 18 -20% tổng năng lượng ăn vào, đặc biệt lưu ý ở người trưởng thành, nếu khẩu phần cung cấp khoảng 30g chất béo thì trong đó nên có 20g là chất béo đến từ nguồn gốc thực vật. Tuy nhiên với người đang bị mỡ máu cao, lượng chất béo mà họ nên ăn chỉ chiếm khoảng 15% năng lượng của khẩu phần ăn và chỉ nên chọn ăn chất béo có lợi cho sức khỏe. Thay vì loại bỏ hoàn toàn chất béo “một cách máy móc” ra khỏi chế độ ăn của người bị mỡ máu cao, chúng ta cần trang bị kiến thức để chủ động thay thế nguồn chất béo có hại thành chất béo có lợi từ thực phẩm.

3. Bệnh mỡ máu cao kiêng ăn gì?

Khi lựa chọn thực phẩm cho người mỡ máu cao cần lưu ý hạn chế sử dụng nguồn chất béo có hại từ phủ tạng động vật, mỡ động vật..., nói không với thức ăn nhanh, đồ đóng hộp... Thay vào đó cần tăng cường bổ sung thực phẩm cho người mỡ máu cao thực phẩm cho người mỡ máu cao với các loại chất béo có lợi từ cá biển sâu (cá hồi, cá trích, cá thu, cá mòi...), những loài cá này chứa nhiều axit béo omega-3 có lợi cho tim mạch, hàm lượng protein chất lượng cao, cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất. Ngoài ra chất béo tốt cho người mỡ máu cao có thể đến từ quả bơ, ô liu, các loại dầu thực vật (dầu gạo lứt, đậu nành, hướng dương...). Khi chế biến thức ăn cho người mỡ máu cao với dầu thực vật, chúng ta cần lưu ý không để nhiệt độ quá cao. Nếu đun lâu dầu thực vật ở nhiệt độ cao, các axít béo không no sẽ bị oxy hóa làm mất đi các tác dụng có lợi đối với cơ thể, đồng thời còn tạo thành các sản phẩm trung gian có hại như peroxit, aldehyt... Thêm vào đó người bị mỡ máu cao cũng không nên tái sử dụng dầu đã rán qua nhiệt độ cao nhiều lần. Ngoài ra, chế độ ăn cho người mỡ máu cao cũng nên bổ sung các loại loại thịt trắng như thịt gà, vịt, ngan, các loại chất xơ và vitamin có trong rau xanh, giá đỗ… giúp loại bỏ một phần chất béo và cholesterol hấp thụ vào cơ thể trong các bữa ăn hàng ngày. Xét nghiệm máu là xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá được các chỉ số mỡ máu trong cơ thể cùng nhiều các bệnh lý khác để giúp khách hàng chủ động theo dõi và quản lý sức khỏe. Đây là lý do vì sao, xét nghiệm máu là có trong các buổi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Để có kết quả và đưa ra những lời khuyên chính xác nhất bạn có thể lựa chọn xét nghiệm máu từ cơ bản đến chuyên sâu, từ kết quả đó bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh, các chỉ số để đưa ra lời tư vấn về kế hoạch điều trị, chế độ dinh dưỡng và lối sống giúp bạn nâng cao sức khỏe.