Xét nghiệm máu PSA là gì?

1. Xét nghiệm máu PSA là gì?

Đây là xét nghiệm máu để đo lượng kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) trong máu của bạn. PSA là một loại protein được sản xuất bởi các tế bào bình thường ở tuyến tiền liệt và cả tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Việc có một lượng nhỏ PSA trong máu là điều bình thường và lượng này sẽ tăng nhẹ khi bạn già đi và tuyến tiền liệt của bạn to ra. Mức PSA tăng cao có thể cảnh báo bạn đang có vấn đề với tuyến tiền liệt nhưng không nhất thiết là ung thư. 

2. Mục đích của xét nghiệm máu PSA

Một trong những bệnh phổ biến và là nguyên nhân thường xuyên gây tử vong do ung thư đó là ung thư tuyến tiền liệt. Nếu bệnh được phát hiện sớm có thể là một công cụ quan trọng để có được một lộ trình điều trị thích hợp và kịp thời. Chỉ số PSA trong ung thư tiền liệt tuyến có thể tăng cao. Tuy nhiên, nhiều tình trạng không phải ung thư cũng sẽ làm tăng mức PSA. Vậy chỉ số PSA trong xét nghiệm máu là gì? Chỉ số xét nghiệm PSA chỉ là một công cụ được sử dụng để sàng lọc các dấu hiệu sớm của ung thư tuyến tiền liệt. 

Một xét nghiệm sàng lọc phổ biến khác thường được thực hiện cùng với xét nghiệm PSA đó là khám trực tràng kỹ thuật số. Trong xét nghiệm này, bác sĩ sẽ đưa một ngón tay đeo găng được bôi trơn vào trực tràng để đến tuyến tiền liệt. Bằng cách sờ hoặc ấn vào tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ đánh giá xem nó có cục u hoặc vùng cứng bất thường hay không. Cả xét nghiệm PSA lẫn xét nghiệm trực tràng kỹ thuật số đều không cung cấp đủ thông tin để bác sĩ chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Nếu kết quả bất thường trong các xét nghiệm này có thể khiến bác sĩ đề nghị sinh thiết tuyến tiền liệt. Trong quá trình sinh thiết tuyến tiền liệt, các mẫu mô tuyến tiền liệt sẽ được lấy ra để kiểm tra trong phòng thí nghiệm. Cần dựa trên kết quả sinh thiết để chẩn đoán ung thư. 

Ngoài ra, có một số lý do khác để xét nghiệm PSA đó là đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, xét nghiệm PSa có vai trò như:

• Đánh giá hiệu quả điều trị
• Kiểm tra ung thư tái phát

3. Điều gì làm ảnh hưởng đến chỉ số PSA?

Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) được sản xuất bởi các tế bào khỏe mạnh ở tuyến tiền liệt, do đó việc có một lượng nhỏ PSA trong máu là điều bình thường. Số lượng tăng lên khi bạn già đi vì tuyến tiền liệt ngày càng lớn hơn. 

Các vấn đề về tuyến tiền liệt chẳng hạn như phì đại tuyến tiền liệt, viêm tuyến tiền liệt hoặc ung thư tuyến tiền liệt - là những nguyên nhân chỉ số PSA tăng lên. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến mức PSA của bạn bao gồm:

• Nhiễm trùng nước tiểu: Bạn có thể được xét nghiệm nhiễm trùng nước tiểu vì điều này có thể làm tăng mức PSA của bạn. Nếu bạn bị nhiễm trùng, bạn cần điều trị khoảng sau tuần khi hết nhiễm trùng trước khi làm xét nghiệm PSA. 
• Tập thể dục mạnh: Bạn có thể được yêu cầu không thực hiện bất cứ bài tập thể dục mạnh nào trong 48 giờ trước khi xét nghiệm PSA.
• Xuất tinh: Cần tránh mọi hoạt động tình dục dẫn đến xuất tinh trong 48 giờ trước khi làm xét nghiệm PSA.
• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn và kích thích tuyến tiền liệt: Khi quan hệ tình dục có thể làm tăng mức PSA trong một thời gian. Vì vậy, cần tránh quan hệ trước một tuần khi kiểm tra PSA.
• Sinh thiết tuyến tiền liệt: Nếu bạn đã sinh thiết trong sáu tuần trước khi làm xét nghiệm PSA, điều này có thể dẫn đến mức PSA tăng. 
• Thuốc: Hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn nào. Vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến mức PSA của bạn. Ví dụ, một số loại thuốc dùng để điều trị phì đại tuyến tiền liệt, được gọi là thuốc ức chế 5-alpha-reductase, finasteride hoặc dutasteride, có thể làm giảm mức PSA của bạn và cho ra kết quả xét nghiệm sai. 
• Các xét nghiệm hoặc phẫu thuật khác: Nếu bạn đã thực hiện bất kỳ xét nghiệm hoặc phẫu thuật nào trên bàng quang hoặc tuyến tiền liệt, bạn có thể phải đợi đến sáu tuần trước khi làm xét nghiệm PSA.
• Ống thông tiểu: Nếu bạn có ống thông tiểu để thoát nước tiểu từ bàng quang, bạn có thể phải chờ hết sáu tuần sau khi đặt ống thông trước khi làm xét nghiệm PSA. 

4. Ý nghĩa của chỉ số PSA trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Với độ nhạy là 21% và độ đặc hiệu khoảng 91%, phương pháp xét nghiệm máu PSA giúp các bác sĩ dễ dàng chẩn đoán và phát hiện sớm bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Sau khi có kết quả, chỉ số PSA sẽ được hiểu như sau:

• Đối với người khoẻ mạnh: Chỉ số PSA toàn phần trong máu dưới 4ng/mL
• Nếu chỉ số PSA toàn phần trong máu khi đo cho ra kết quả từ 4 đến 10 ng/mL thì cần được theo dõi thêm và loại trừ khả năng những nguyên nhân làm tăng PSA.
• Nếu chỉ số PSA > 10 ng/mL thì đây là căn cứ để chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến.

Bên cạnh đó, không hẳn cứ dựa vào nồng độ  PSA cao thì có thể kết luận ung thư tiền liệt tuyến mà còn có một số bệnh lý khác làm tăng PSA. Vì thế, bạn nên thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những căn bệnh này và được điều trị kịp thời. 

Tóm lại, bài viết trên giúp bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm máu PSA là gì? những vai trò, mục đích và ý nghĩa của chỉ số PSA trong ung thư tiền liệt tuyến. Để phát hiện sớm ung thư tiền liệt tuyến và điều trị kịp thời, những người đàn ông có độ tuổi từ 50 trở lên nên đến cơ sở y tế để thăm khám và thực hiện một số các xét nghiệm định kỳ.