Chỉ số PSA cao, thấp, bình thường trong xét nghiệm máu như thế nào?

1. Chỉ số xét nghiệm máu PSA cao

1.1 Mức độ kháng nguyên PSA như thế nào là tăng cao

Các nhà nghiên cứu chưa giải quyết được một mức PSA bình thường nào. Trước đây, chỉ số PSA cao thường ở mức 4,0 ng/mL hoặc cao hơn sẽ dẫn đến nhiều xét nghiệm hơn thường là xét nghiệm sinh thiết tiền liệt tuyến. Trong quá trình xét nghiệm sinh thiết, các bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô tuyến tiền liệt nhỏ để kiểm tra ung thư. Tuy nhiên, tuổi tác, sức khoẻ chung, tiền sử gia đình cũng là một trong những yếu tố quyết định có nên thực hiện sinh thiết hay không. Bác sĩ sẽ xem xét hai yếu tố liên quan đến PSA như:

• Mức PSA của bạn: Mức độ cao hơn có nghĩa là nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn
• Tăng liên tục: Mức PSA tiếp tục tăng sau hai lần xét nghiệm trở lên có thể có nghĩa là bạn bị ung thư

Tuy nhiên, chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm PSA không xác định được bạn có bị ung thư không. Một ví dụ như hai người đàn ông thậm chí có thể có cùng mức PSA nhưng có nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến khác nhau. Mức PSA cao có thể phản ánh các vấn đề về tiền liệt tuyến chứ không phải ung thư. 

1.2 Ung thư tuyến tiền liệt phổ biến ở nam giới có mức PSA cao như thế nào

Nam giới có thể bị ung thư tiền liệt tuyến ngay cả khi họ có mức PSA bình thường. Nhưng ung thư có nhiều khả năng xảy ra hơn khi mức PSA tăng cao. Khi chỉ số PSA ung thư tuyến tiền liệt:

• Dưới 4: Khả năng mắc ung thư là 15%
• Từ 4 - 10 (phạm vi giới hạn): Khả năng mắc ung thư là 25%
• Trên 10: Khả năng mắc ung thư trên 50%

1.3 Điều gì gây ra mức PSA tăng cao

Ung thư tiền liệt tuyến là nguyên nhân chính làm tăng mức PSA. Nhưng mức PSA tăng theo độ tuổi và có thể phản ánh các tình trạng tiền liệt tuyến khác nhau. Các yếu tố khác có thể nâng cao mức PSA của một người bao gồm:

• Phì đại và viêm tuyến tiền liệt 
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Đặt ống thông tiểu

Các bác sĩ cũng sẽ xem xét liệu thuốc của bạn có ảnh hưởng đến mức PSA không. Ví dụ, thuốc chẹn 5-alpha reductase điều trị phì đại tuyến tiền liệt và sẽ giảm mức PSA. 

1.4 Triệu chứng của PSA tăng cao

Mức PSA tăng cao không gây ra triệu chứng nhưng có thể là dấu hiệu của các vấn đề về tiền liệt tuyến như ung thư. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm PSA:

• Khó tiểu
• Đi tiểu thường xuyên, kể cả vào ban đêm
• Dòng nước tiểu chậm
• Tiểu không tự chủ

1.5 Cần làm gì nếu mức PSA tăng cao

Nếu bạn có mức PSA cao, bạn sẽ cần liên tục kiểm tra PSA và DRE để bác sĩ cân nhắc một vài sự thay đổi khác. Nếu mức PSA tiếp tục tăng hoặc bác sĩ phát hiện thấy khối u trong DRE, bạn có thể cần các xét nghiệm khác, bao gồm:

• Siêu âm qua trực tràng và sinh thiết tiền liệt tuyến
• MRI tiền liệt tuyến
• Iso PSA

Sinh thiết có thể cho bạn biết chắc chắn bạn có bị ung thư tiền liệt tuyến hay không. Kết quả sinh thiết cũng ảnh hưởng đến việc điều trị của bạn. Ví dụ, nếu sinh thiết cho thấy nhiều tế bào ung thư, bạn có thể cần điều trị tích cực hơn. 

2. Chỉ số PSA bình thường là bao nhiêu?

Kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến Prostate Specific Antigen (PSA) là một glycoprotein được mã hoá bởi gen KLK3, nó được tiết ra bởi các tế bào biểu mô của tuyến tiền liệt. Phần lớn PSA có trong máu được gắn với các protein huyết tương, khoảng một lượng nhỏ là 30% của PSA không gắn với protein được gọi là PSA tự do dạng này không có hoạt tính phân huỷ protein. Chỉ số PSA bình thường tồn tại trong máu với nồng độ rất thấp từ 0 đến 4ng/mL. Nồng độ PSA sẽ tăng dần theo từng độ tuổi cụ thể như:

• Từ 40 - 49 tuổi: Nồng độ PSA không vượt quá 2.5 ng/ml
• Từ 50 - 59 tuổi: Nồng độ PSA không vượt quá 3.5 ng/ml
• Từ 60 - 69 tuổi: Nồng độ PSA không vượt quá 4.5 ng/ml
• Từ 70 - 79 tuổi: Nồng độ PSA không vượt quá 6.5 ng.ml

3. Chỉ số PSA thấp như thế nào?

Chỉ số PSA thấp thường thấp hơn 4 ng/mL cho thấy, nam giới không có khả năng bị ung thư tiền liệt tuyến. Tuy nhiên, nếu lượng PSA cao hơn theo độ tuổi thì nó là một dấu hiệu để cảnh báo ung thư. Lưu ý, PSA cũng có thể tăng lên theo cách tự nhiên tuỳ thuộc vào độ tuổi. Bên cạnh đó, đối với những người mắc ung thư tiền liệt tuyến, khi chỉ số PSA giảm dần, có nghĩa là phương pháp điều trị ung thư đang có hiệu quả tốt, bệnh nhân cần được duy trì điều trị và tiếp tục theo dõi thêm tình trạng sức khoẻ. 

Tóm lại, mức PSA tăng cao có thể là dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng có nghĩa là bạn bị ung thư. Các bác sĩ sẽ theo dõi thêm tình trạng sức khoẻ của bạn và làm nhiều xét nghiệm hơn để đưa ra chẩn đoán. Ung thư tiền liệt tuyến thường phát triển chậm và có thể không bao giờ đe dọa đến tính mạng. Nếu bạn có các triệu chứng của các vấn đề về tiền liệt tuyến chẳng hạn như khó đi tiểu, bạn nên thăm khám bác sĩ để họ đưa ra lời khuyên và đưa ra lộ trình để điều trị bệnh.