Vitamin K cho trẻ sơ sinh: Thời điểm vàng để tiêm cho trẻ và những lưu ý dành cho cha mẹ

Tại sao phải tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh?

Vitamin K là một loại vitamin tan trong chất béo, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình đông máu và chuyển hóa canxi trong cơ thể. Đối với trẻ sơ sinh, đây là giai đoạn hệ vi sinh đường ruột chưa phát triển đầy đủ, gan còn non yếu và sữa mẹ lại không cung cấp đủ lượng vitamin K cần thiết. Chính vì vậy, trẻ sơ sinh rất dễ bị thiếu hụt vitamin K, dẫn đến nguy cơ chảy máu bất thường.

Thiếu vitamin K ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến hội chứng xuất huyết do thiếu vitamin K, biểu hiện bằng chảy máu da, chảy máu rốn, chảy máu tiêu hóa hoặc chảy máu não – một biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng hoặc để lại di chứng nghiêm trọng về thần kinh.

Việc tiêm vitamin K sau sinh không chỉ đơn giản là biện pháp phòng ngừa ngắn hạn mà còn là bước bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ. Theo thống kê của CDC Mỹ, tiêm vitamin K giúp giảm đến 81 lần nguy cơ mắc hội chứng xuất huyết do thiếu vitamin K ở trẻ sơ sinh so với không tiêm.

Tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh khi nào là tốt nhất?

Theo khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) và các tổ chức y khoa uy tín, trẻ sơ sinh nên được tiêm một liều vitamin K duy nhất ngay trong vòng 6 giờ đầu sau sinh. Liều tiêm phổ biến là 0,5 - 1 mg vitamin K1, tiêm bắp vào đùi trước bên trái hoặc bên phải tùy quy trình y tế tại địa phương.

Việc tiêm càng sớm càng tốt giúp đảm bảo lượng vitamin K hoạt động hiệu quả trong hệ tuần hoàn của trẻ. Tiêm vitamin K không chỉ ngăn ngừa xuất huyết sớm trong vòng 24 giờ mà còn phòng ngừa cả xuất huyết thể muộn, vốn có thể xảy ra đến vài tuần hoặc vài tháng sau sinh – đặc biệt ở những trẻ bú mẹ hoàn toàn.

Đối với trẻ sinh non, trẻ có cân nặng thấp hoặc mắc bệnh lý gan mật, việc tiêm cần được cân nhắc liều lượng cụ thể bởi bác sĩ chuyên khoa. Tiêm đúng thời điểm, đúng liều không chỉ đảm bảo hiệu quả mà còn tránh các rủi ro không mong muốn.

Vitamin K1 cho trẻ sơ sinh: Dạng bổ sung tiêu chuẩn

Vitamin K1 (phylloquinone) là dạng phổ biến nhất và được dùng rộng rãi trong tiêm phòng cho trẻ sơ sinh trên toàn thế giới. Đây là loại vitamin K tự nhiên, có nhiều trong rau lá xanh nhưng rất ít trong sữa mẹ.

Vitamin K1 có ưu điểm là an toàn, dễ hấp thu và hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa xuất huyết. Sau một liều tiêm duy nhất, nồng độ vitamin K trong máu trẻ sẽ được duy trì đủ lâu để phòng tránh cả những dạng xuất huyết muộn có thể xảy ra sau vài tuần tuổi.

Sau khi sinh, trẻ cần được tiêm 1 mũi vitamin K1. Bộ Y tế nước ta đã có công văn hướng dẫn về việc này như sau:

• Trẻ sơ sinh > 1500g: tiêm bắp 1mg vitamin K1.
• Trẻ <= 1500g: tiêm bắp 0.5 mg vitamin K1.

Một số nước Châu Âu có cho phép sử dụng vitamin K1 dạng uống thay thế, tuy nhiên phương pháp này thường đòi hỏi sự tuân thủ chặt chẽ của cha mẹ vì cần bổ sung nhiều liều, kéo dài từ vài tuần đến vài tháng và dễ bị quên hoặc không hấp thu tốt.

Vitamin K2 cho trẻ sơ sinh: Liệu có cần thiết?

Vitamin K2 (menaquinone) là dạng vitamin K được sản xuất bởi vi khuẩn trong đường ruột hoặc có trong thực phẩm lên men. Khác với vitamin K1, vitamin K2 có thời gian bán thải dài hơn và được cho là có vai trò nổi bật trong quá trình khoáng hóa xương và bảo vệ tim mạch.

Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, vi khuẩn đường ruột chưa phát triển đủ để tạo vitamin K2 nội sinh. Việc bổ sung vitamin K2 dưới dạng thuốc hoặc thực phẩm chức năng ở nhóm tuổi này hiện chưa phổ biến và thiếu các nghiên cứu lâm sàng đủ mạnh để thay thế vitamin K1.

Trong một số trường hợp đặc biệt như trẻ sinh non, trẻ mắc hội chứng kém hấp thu hoặc bệnh gan mật, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung thêm vitamin K2. Dù vậy, đây không phải là phương pháp tiêu chuẩn và không thay thế việc tiêm vitamin K1 ngay sau sinh.

Vitamin K3 cho trẻ sơ sinh: Nguy cơ và hạn chế

Vitamin K3 (menadione) là dạng tổng hợp của vitamin K, từng được sử dụng trước đây do giá thành rẻ và khả năng bảo quản tốt. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng vitamin K3 có thể gây độc cho gan, tăng nguy cơ thiếu máu tan máu và vàng da ở trẻ sơ sinh.

Hiện nay, các tổ chức y tế quốc tế như WHO và AAP đều khuyến cáo không sử dụng vitamin K3 cho trẻ sơ sinh. Việc lạm dụng vitamin K3 có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nên các sản phẩm chứa menadione thường bị cấm dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.

Lời khuyên dành cho cha mẹ

• Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ về vai trò và thời điểm tiêm vitamin K cho con ngay sau khi sinh.
• Nếu bạn dự định sinh tại nhà hoặc cơ sở y tế nhỏ, hãy chắc chắn rằng có đủ điều kiện và thuốc để tiêm vitamin K đúng cách.
• Đừng thay thế vitamin K1 tiêm bằng các sản phẩm uống mà không có chỉ định và hướng dẫn từ bác sĩ.
• Trong trường hợp trẻ có nguy cơ cao hoặc có dấu hiệu xuất huyết như chảy máu cam, máu ở rốn, máu trong phân – cần đưa đi khám ngay.

Việc tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh là một trong những biện pháp y tế đơn giản, an toàn và hiệu quả nhất để bảo vệ tính mạng trẻ ngay từ khi chào đời. Hiểu rõ tại sao phải tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh, tiêm khi nào và sử dụng đúng loại vitamin như K1 thay vì K2 hoặc K3 là điều cha mẹ nào cũng nên biết.

Dripcare là thương hiệu truyền tĩnh mạch (IV) nổi tiếng từ Mỹ, hiện đang cung cấp nhiều giải pháp truyền vitamin và khoáng chất giúp tăng cường và cải thiện sức khỏe tổng hợp. Liên hệ Dripcare để được tư vấn về sản phẩm/ dịch vụ qua hotline 094 164 8888  hoặc đặt hẹn trực tiếp tại ĐÂY.