Nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư?

1. Sự khác nhau giữa khám sức khỏe tổng quát và tầm soát ung thư

Muốn biết nên khám tổng quát hay tầm soát ung thư thì đầu tiên cần biết được mục đích, ý nghĩa và sự khác nhau của hai phương pháp này. Nhìn chung, xét nghiệm tổng quát tầm soát ung thư có những điểm khác nhau có thể kể đến là:

Mục tiêu chính:

• Khám sức khỏe tổng quát (general health check-up): Mục tiêu chính của khám sức khỏe tổng quát là đánh giá tổng thể về sức khỏe của một người bao gồm kiểm tra các chỉ số cơ bản như huyết áp, nhịp tim, hệ tiêu hóa, hệ thần kinh, và xét nghiệm máu thông thường. Nó giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe thông thường và định hướng cho việc quản lý và điều trị.
• Tầm soát ung thư (cancer screening): Mục tiêu chính của tầm soát ung thư là phát hiện sớm các dấu hiệu hoặc biểu hiện của ung thư trong nhóm người không có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ cao. Tầm soát ung thư nhằm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư bằng cách phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, khi việc điều trị có khả năng thành công cao hơn.

Phạm vi kiểm tra:

• Khám sức khỏe tổng quát: Bao gồm kiểm tra tổng thể về sức khỏe, lấy lịch sử bệnh án, kiểm tra các chỉ số sinh lý, xét nghiệm máu thông thường và thảo luận với bác sĩ về các vấn đề sức khỏe hiện tại và quá khứ.
• Tầm soát ung thư: Tiến hành các xét nghiệm hoặc quá trình kiểm tra đặc biệt nhằm phát hiện sớm ung thư hoặc các yếu tố tiền lâm sàng có thể gợi ý đến sự phát triển của ung thư. Ví dụ: tầm soát ung thư vú bằng cách tự kiểm tra hoặc mammogram, tầm soát ung thư đại trực tràng bằng xét nghiệm phân ẩn, tầm soát ung thư cổ tử cung bằng xét nghiệm PAP smear và kiểm tra HPV.

Đối tượng khám:

• Khám sức khỏe tổng quát: Áp dụng cho mọi người, bao gồm cả người có triệu chứng và người không có triệu chứng.
• Tầm soát ung thư: Thường được thực hiện trên nhóm người không có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ cao cho ung thư. Các tiêu chí cho việc tầm soát ung thư được xác định dựa trên yếu tố như tuổi, giới tính, gia đình có tiền sử ung thư, và yếu tố nguy cơ cá nhân.

2. Nên nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư?

Việc nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi, giới tính, yếu tố nguy cơ cá nhân, và hướng dẫn từ các chuyên gia y tế. Đây là một quyết định cá nhân và nên được thảo luận với bác sĩ của bạn trước khi quyết định nên khám tổng quát hay tầm soát ung thư. Dưới đây là một số điểm cần xem xét:

• Tuổi và giới tính: Do đặc điểm xét nghiệm tổng quát tầm soát ung thư khác nhau ở nhiều mặt nên việc lựa chọn phương pháp nào sẽ phụ thuộc lớn vào tuổi và giới tính của người bệnh. Một số loại tầm soát ung thư được khuyến nghị cho nhóm tuổi và giới tính cụ thể. Ví dụ, tầm soát ung thư vú thông thường được khuyến nghị cho phụ nữ từ 40 tuổi trở lên, trong khi tầm soát ung thư đại trực tràng thường bắt đầu từ tuổi 50 cho cả nam và nữ.
• Yếu tố nguy cơ cá nhân: Các yếu tố như gia đình có tiền sử ung thư, tiền sử cá nhân về bệnh lý hoặc yếu tố nguy cơ khác có thể đóng vai trò trong việc quyết định nên khám tổng quát hay tầm soát ung thư. Nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao hoặc tiền sử gia đình, bác sĩ của bạn có thể khuyến nghị tầm soát ung thư sớm hơn hoặc thường xuyên hơn so với người không có yếu tố nguy cơ.
• Hướng dẫn từ chuyên gia y tế: Luôn luôn thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế về lợi ích và rủi ro của việc tầm soát ung thư cụ thể trong trường hợp của bạn. Họ có thể đánh giá yếu tố nguy cơ cá nhân, điều tra sự hiện diện của triệu chứng hoặc biểu hiện, và cung cấp hướng dẫn cụ thể cho bạn về việc nên khám tổng quát hay tầm soát ung thư.
• Sự cân nhắc cá nhân: Quyết định đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư cũng phụ thuộc vào sự cân nhắc cá nhân của bạn. Bạn có thể xem xét ưu tiên của mình về việc phát hiện sớm ung thư, giảm nguy cơ bệnh tật, hay đánh giá tổng thể về sức khỏe.

Nhớ rằng tầm soát ung thư không phải lúc nào cũng phát hiện được tất cả các trường hợp ung thư, và cũng có thể gây ra kết quả giả tạo hoặc dẫn đến các xét nghiệm hoặc thủ tục tiếp theo không cần thiết. Điều quan trọng là thảo luận với bác sĩ của bạn để có được lời khuyên cá nhân hóa và định kỳ kiểm tra sức khỏe phù hợp với bạn. 

3. Một số lưu ý khi đi khám sức tổng quát hay tầm soát ung thư

Giờ bạn đã biết khi nào nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư. Tuy nhiên để xét nghiệm tổng quát tầm soát ung thư đạt được hiệu quả cao nhất, trước khi đi khám bạn nên lưu ý một số vấn đề quan trọng trong quá trình chuẩn bị.

• Lịch hẹn và chuẩn bị: Dù bạn quyết định nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư thì cũng cần đặt lịch hẹn trước và đảm bảo bạn tuân thủ đúng thời gian đến khám. Nếu có hướng dẫn đặc biệt về chuẩn bị trước, ví dụ như không ăn uống trước xét nghiệm máu, hãy tuân thủ chúng để đảm bảo kết quả chính xác.
• Lịch sử sức khỏe và triệu chứng: Lưu ý ghi chép về lịch sử bệnh án cá nhân và gia đình, bao gồm các bệnh lý, phẫu thuật trước đây và yếu tố nguy cơ. Hãy cung cấp thông tin chi tiết về các triệu chứng, nếu có, mà bạn đang gặp phải để bác sĩ có thể đánh giá và xác định sự cần thiết của bất kỳ xét nghiệm hay kiểm tra nào khi bạn xét nghiệm tổng quát tầm soát ung thư .
• Thảo luận với bác sĩ: Hãy sẵn sàng trao đổi với bác sĩ về bất kỳ câu hỏi, lo ngại hoặc thông tin cụ thể nào bạn muốn chia sẻ. Đây là cơ hội để bạn hiểu rõ hơn về quá trình kiểm tra và nhận được lời khuyên từ bác sĩ.
• Xét nghiệm và kiểm tra: Đối với tầm soát ung thư, các xét nghiệm hoặc kiểm tra đặc biệt có thể được thực hiện, ví dụ như xét nghiệm máu, siêu âm, mammogram, PAP smear và xét nghiệm phân ẩn. Hãy hiểu rõ quy trình, phương pháp và ý nghĩa của từng xét nghiệm và kiểm tra để bạn có thể tham gia tích cực trong quá trình này.
• Tư vấn và kết quả: Sau khi hoàn thành khám tổng quát hoặc tầm soát ung thư, bác sĩ sẽ cung cấp tư vấn và chia sẻ kết quả với bạn. Hãy yêu cầu giải thích rõ ràng về kết quả và hỏi về bất kỳ thông tin nào bạn không hiểu hoặc cần thêm thông tin.
• Theo dõi và hướng dẫn tiếp theo: Dựa trên kết quả và đánh giá sức khỏe tổng thể của bạn, bác sĩ có thể đưa ra các hướng dẫn và khuyến nghị cho việc theo dõi, điều trị hoặc tầm soát tiếp theo. Hãy tuân thủ những hướng dẫn này và thảo luận với bác sĩ về bất kỳ câu hỏi hay lo ngại nào bạn có.

Trên đây là những thông tin về vấn đề nên đi khám tổng quát hay tầm soát ung thư. Tùy thuộc vào tuổi tác, giới tính, tiền sử bệnh cá nhân, gia đình và những yếu tố nguy cơ khác mà bạn sẽ được bác sĩ chỉ định nên khám tổng quát hay tầm soát ung thư nhằm có được lợi ích nhiều nhất.