Làm sao để biết bạn có bị dị ứng đậu nành không?

1. Dị ứng đậu nành là gì?

Dị ứng đậu nành là từ để chỉ chung dị ứng các sản phẩm từ đậu nành như dị ứng sữa đậu nành hay dị ứng dầu đậu nành. Đa số các trường hợp dị ứng khi ăn đậu nành xảy ra ở trẻ sơ sinh với biểu hiện là trẻ xuất hiện các phản ứng quá mẫn với sữa bột đậu nành. Đối với những trẻ sơ sinh bị dị ứng đậu nành đều sẽ hết dần theo thời gian, song một số trường hợp có thể dị ứng đậu nành đến tuổi trưởng thành.

Những biểu hiện của dị ứng đậu nành có thể là thể nhẹ thoáng qua bao gồm phát ban da, ngứa ngáy trong và xung quanh miệng. Một số trường hợp hiếm gặp có thể xảy ra phản ứng phản vệ là tình trạng đặc biệt nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Khi phát hiện bản thân dị ứng đậu nành có nghĩa là phải tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với tất cả các sản phẩm có nguồn gốc từ đậu nành. Hiện nay có nhiều loại thực phẩm có thể chứa đậu nành ví dụ như các sản phẩm sữa đậu nành, đậu phụ, thịt, bánh, kẹo và các loại ngũ cốc dành cho bữa sáng.

2. Đối tượng có nguy cơ cao dị ứng đậu nành

Một số đối tượng có nguy cơ bị dị ứng đậu nành cao hơn những người khác bao gồm: 

• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người thường bị dị ứng với các loại thực phẩm nói chung và dị ứng đậu nành nói riêng với các triệu chứng như sốt, phát ban đỏ hoặc chàm trên da hay hen suyễn thì bạn có nguy cơ bị dị ứng đậu nành cao hơn những người khác.
• Đối tượng là trẻ sơ sinh và trẻ em nhỏ: Dị ứng đậu nành phổ biến nhất ở những đối tượng là trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi;
• Người mắc đồng thời các dị ứng khác: Những người bị dị ứng với các thực phẩm khác như đậu, sữa hay lúa mì cũng có thể dị ứng khi ăn đậu nành.

3. Nguyên nhân dị ứng đậu nành

• Nguyên nhân gây ra tình trạng dị ứng khi ăn đậu nành là do phản ứng của hệ miễn dịch. Cụ thể là hệ thống miễn dịch cho rằng protein từ đậu nành là chất có hại cho cơ thể, do đó hệ thống miễn dịch kích hoạt sản sinh kháng thể immunoglobulin E (IgE) nhằm chống lại protein trong thành phần đậu nành. Những lần tiếp xúc sau đó với đậu nành, các kháng thể IgE sẽ nhận diện và truyền tín hiệu cho hệ thống miễn dịch nhằm tăng sản xuất ra histamin và những chất trung gian hóa học khác vào máu.
• Histamin và các chất trung gian hóa học này gây ra một loạt những dấu hiệu triệu chứng của dị ứng. Histamin là tác nhân quan trọng nhất của phản ứng dị ứng bao gồm chảy nước mũi, ngứa mắt, khô rát cổ họng, nổi mẩn ngứa, phát ban đỏ trên da, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, khó thở và nghiêm trọng nhất là phản ứng phản vệ.
• Hội chứng viêm ruột do protein thực phẩm (FPIES) là phản ứng muộn của dị ứng đậu nành. Đặc biệt với đối tượng là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường có xu hướng kích hoạt phản ứng dị ứng loại này. Dấu hiệu của viêm ruột do protein đậu nành chủ yếu là nôn mửa và tiêu chảy, thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi ăn các thức ăn có thành phần chứa đậu nành.

4. Dấu hiệu lâm sàng dị ứng đậu nành

Hầu hết các trường hợp dị ứng đậu nành đều xuất hiện cảm giác khó chịu. Hầu hết, các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng thực phẩm nói chung và dị ứng khi ăn đậu nành nói riêng thường xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi ăn phải loại thực phẩm hoặc có chứa chất gây ra dị ứng.

Những triệu chứng lâm sàng phổ biến của dị ứng đậu nành là:

• Ngứa ran trong miệng và trong họng;
• Phát ban đỏ kèm cảm giác ngứa ngáy, xuất hiện vảy da (chàm);
• Sưng mặt, môi, lưỡi, cổ họng hoặc các vị trí khác trên cơ thể;
• Thở khò khè, chảy nước mũi hoặc khó thở với nhịp thở trên 20 lần/ phút;
• Đau bụng, buồn nôn có thể kèm theo nôn mửa;
• Da đỏ bừng.

Phản ứng dị ứng nghiêm trọng nhất khi ăn đậu nành là phản ứng phản vệ. Nguy cơ gặp phải phản ứng phản vệ tăng cao ở những người có bệnh hen suyễn hoặc những người đã có tiền sử bị dị ứng với các thực phẩm khác.

Phản ứng phản vệ gây ra các dấu hiệu triệu chứng trầm trọng, bao gồm:

• Khó thở nguyên nhân do tình trạng sưng phù cổ họng;
• Mạch đập nhanh kèm theo huyết áp tụt nghiêm trọng;
• Chóng mặt, choáng váng.

5. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bị dị ứng khi ăn đậu nành cần được đưa đi cấp cứu nếu xuất hiện dấu hiệu của phản ứng phản vệ, bao gồm:

• Khó thở với nhịp thở trên 20 lần/ phút;
• Mạch nhanh, yếu và khó bắt;
• Chóng mặt, hoa mắt kèm theo đau nặng đầu;
• Mất khả năng nuốt kèm theo chảy nước dãi nhiều;
• Toàn bộ cơ thể trở nên đỏ nóng.

6. Một số cách để dự phòng dị ứng đậu nành

Để dự phòng nguy cơ bị dị ứng đậu nành điều cần làm là tránh ăn, uống các loại thực phẩm có chứa protein đậu nành bao gồm mầm đậu nành, sữa đậu nành hay các thức ăn chiên rán với dầu đậu nành... Đối với trẻ sơ sinh, mẹ nên cho con bú mẹ thay vì sử dụng công thức sữa với thành phần từ đậu nành.

Đọc cẩn thận nhãn thực phẩm để tìm thành phần đậu nành. Một số các loại thực phẩm có thể có chứa thành phần đậu nành bao gồm đồ đóng hộp, cá hộp, thịt hộp, các loại đồ nướng, bánh quy, dầu đậu nành, bơ đậu phộng ít béo, sản phẩm bổ sung năng lượng, phô mai và sữa chua.

Nếu bạn có cơ địa hay tiền sử bị dị ứng đậu nành, bạn có thể chủ động làm giảm cảm giác khó chịu bằng cách chuẩn bị sẵn các thuốc kháng histamin không kê đơn và thuốc tiêm epinephrine nhằm sử dụng kịp thời khi nhận thấy dấu hiệu của phản ứng phản vệ.

Nếu nghi ngờ bản thân có dấu hiệu dị ứng khi ăn đậu nành bạn có thể thực hiện xét nghiệm test lẩy da hoặc xét nghiệm IgE. 

• Test lẩy da: Chiết xuất của các loại nấm khác nhau có thể được sử dụng để lẩy hoặc chích vào da. Việc thực hiện test lẩy da được thực hiện bằng cách pha loãng các dị nguyên phổ biến hoặc nghi ngờ. Những dị nguyên này được cho phản ứng với da ở vị trí cánh tay hoặc lưng bằng phương pháp lẩy da. Nếu không có phản ứng, thì có nghĩa là bạn không bị dị ứng. Nếu bạn bị dị ứng, bạn sẽ phát triển một vết sưng đỏ tại vị trí test dị nguyên trên da.
• Xét nghiệm máu: Đây là xét nghiệm máu đo lường phản ứng của hệ miễn dịch với nấm mốc. Xét nghiệm này đo lượng kháng thể nhất định trong máu được gọi là kháng thể immunoglobulin E (IgE). Xét nghiệm này kiểm tra độ nhạy cảm của cơ thể với các loại nấm mốc cụ thể.

Trong trường hợp bạn đang nghi ngờ bản thân mình gặp các vấn đề sức khỏe bao gồm các vấn đề sức khỏe liên quan đến dị ứng thì nên đăng ký thực hiện xét nghiệm máu tại các cơ sở y tế uy tín. Sau khi có kết quả xét nghiệm máu bác sĩ sẽ có những tư vấn tốt nhất về tình trạng sức khỏe của bạn và hướng điều trị sao cho phù hợp.

Nguồn:

• https://www.hopkinsmedicine.org/health
• https://www.webmd.com/
• https://my.clevelandclinic.org/