Chẩn đoán viêm hạch mạc treo trên siêu âm

1. Viêm hạch mạc treo là gì?

Viêm hạch mạc treo là tình trạng các tuyến lympho trong ổ bụng (nằm trong mạc treo ruột) bị viêm, phù nề gây ra cơn đau âm ỉ, không kéo dài và thường gặp ở trẻ em dưới 16 tuổi, hiếm khi gặp ở người lớn. 

Bệnh viêm hạch mạc treo thông thường không quá nghiêm trọng và có thể tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị, tuy nhiên vì có triệu chứng đau bụng cấp, do đó dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý cấp cứu ngoại khoa khác như viêm ruột thừa. Vì vậy chẩn đoán xác định viêm hạch mạch treo vẫn rất quan trọng để phòng ngừa các biến chứng do bệnh lý nguy hiểm khác gây nên.

2. Chẩn đoán viêm hạch mạc treo trên siêu âm như thế nào?

Trước tiên, trẻ nhỏ bị viêm hạch mạch treo sẽ đến bệnh viện với bệnh cảnh lâm sàng gồm; đau bụng âm ỉ, chướng bụng khiến trẻ khó chịu cả ngày, kèm sốt, mệt mỏi, đi ngoài và nôn mửa. Nhìn chung rất khó chẩn đoán xác định viêm hạch mạc treo, vì các triệu chứng không đặc hiệu và hạch nằm sâu trong ổ bụng không thể sờ chạm. Vì vậy chẩn đoán thường là loại trừ các nguyên nhân khác gây nên đau bụng cấp sau đó mới nghĩ tới viêm hạch mạc treo.

Mặc dù không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán xác định viêm hạch mạc treo nhưng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh có thể hỗ trợ đáng kể trong chẩn đoán phân biệt. Vì viêm hạch mạc treo thường xuất hiện ở trẻ nhỏ nên siêu âm bụng là phương pháp được lựa chọn đầu tay trong các trường hợp này. Chụp cắt lớp vi tính thường được chỉ định cho các bệnh nhân lớn tuổi hơn. Các đặc điểm giúp định hướng chẩn đoán trong siêu âm viêm hạch mạc treo gồm có:

• Hạch bạch huyết có kích thước lớn
• Có từ 3 hạch trở lên có đường kính trên 5 mm tập trung ở khoảng ¼ bụng dưới bên phải
• Các hạch bạch huyết lớn nằm phía trước cơ thắt lưng bên phải hoặc trong mạc treo ruột non
• Có thể dày thành hồi tràng hoặc hồi manh tràng và dày trên 3mm ở ít nhất 5cm của ruột
• Các quai ruột giãn, tăng nhu động

3. Cách thực hiện siêu âm viêm hạch mạc treo

Siêu âm viêm hạch mạc treo nhìn chung vẫn là siêu âm bụng tổng quát, có thể thực hiện tại bất cứ khoa phòng nào với quy trình cụ thể như sau:

• Bệnh nhân nằm ngửa hoặc nghiêng
• Sử dụng một lớp gel siêu âm để bôi lên vùng bụng
• Sử dụng thiết bị đầu dò di chuyển xung quanh vùng bụng, tập trung vào các khu vực đau và dọc theo khung ruột non, đại tràng của trẻ
• Sóng âm sẽ phản xạ lại các cấu trúc bên trong cơ thể và máy siêu âm sẽ phân tích thông tin này
• Máy siêu âm tạo ra các hình ảnh của cấu trúc trên màn hình từ đó lưu trữ dưới dạng kỹ thuật số và phục vụ cho công tác chẩn đoán.

Tóm lại, viêm hạch mạc treo thường gặp ở trẻ em với triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với bệnh lý khác, vì vậy siêu âm bụng thường được chỉ định đầu tay để phát hiện các bất thường trong ổ bụng. Nếu xác định triệu chứng đau do viêm hạch mạc treo, trẻ có thể không cần sử dụng thuốc đặc hiệu mà chỉ cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước, bổ sung thêm vitamin và men vi sinh khi có rối loạn tiêu hoá. Chú ý cần cho trẻ nhập viện khi có các biểu hiện đau nhiều, sốt cao, mất nước và mệt mỏi.