Các xét nghiệm thực hiện đánh giá chức năng gan

1. Xét nghiệm chức năng gan là gì và mục đích của xét nghiệm?

Thực hiện xét nghiệm gan để đánh giá chức năng gan đồng thời phát hiện cả tổn thương của gan và các cơ quan liên quan. Khi người bệnh có các dấu hiệu giảm trọng lượng không rõ nguyên nhân, những người nghiện rượu hoặc các bệnh lý về gan như mệt mỏi, chán ăn, vàng da, da sạm hoặc có thể thực hiện trong suốt quá trình theo dõi điều trị với thuốc. 

Bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng như buồn nôn, vàng da thường là những triệu chứng bất thường có thể liên quan đến bệnh gan. Vì vậy bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm gan nhằm đánh giá chức năng gan sớm trong quá trình điều trị. 

2. Chỉ định các xét nghiệm đánh giá chức năng gan 

Xét nghiệm chức năng gan thường được khuyến cáo trong các trường hợp sau:

• Để kiểm tra tổn thương do nhiễm trùng gan, chẳng hạn như viêm gan B và viêm gan C, đặc biệt nếu nghi ngờ bạn đã tiếp xúc với vi-rút gây viêm gan.
• Để theo dõi tác dụng phụ của một số loại thuốc vì một số loại thuốc được biết là ảnh hưởng đến gan, bao gồm: NSAIDs, statin, kháng sinh, thuốc chống động kinh, thuốc lao.
• Nếu bạn đã bị bệnh gan, để theo dõi bệnh và hiệu quả của một phương pháp điều trị cụ thể.
• Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của rối loạn gan hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh gan, chẳng hạn như bệnh gan nhiễm mỡ.
• Nếu bạn có một số điều kiện y tế, chẳng hạn như: Chất béo trung tính cao, bệnh tiểu đường, huyết áp cao, thiếu máu.
• Nếu bạn uống rượu thường xuyên.
• Nếu bạn bị bệnh túi mật.

Một số xét nghiệm đánh giá chức năng gan có thể phản ánh các khía cạnh khác nhau của chức năng gan. Ví dụ, tăng alanine transaminase và aspartate transaminase không tương xứng với nồng độ bilirubin và phosphatase kiềm thường chỉ ra bệnh gan.

3. Các loại xét nghiệm đánh giá chức năng gan

Các xét nghiệm đánh giá chức năng gan được sử dụng để đo các nồng độ enzym và protein cụ thể trong máu. Có kết quả không điển hình trên bất kỳ xét nghiệm gan nào thường cần theo dõi để xác định nguyên nhân của các đặc điểm không điển hình. Ngay cả kết quả các xét nghiệm chức năng gan tăng nhẹ cũng có thể liên quan đến bệnh gan. Các xét nghiệm chức năng gan thông thường bao gồm:

• Xét nghiệm Alanine transaminase (ALT). Alanine transaminase (ALT) được sử dụng để chuyển hóa protein trong cơ thể. Nhưng nếu gan bị tổn thương hoặc không hoạt động bình thường, thì hàm lượng ALT có thể được giải phóng vào máu bất thường. Điều này làm cho hàm lượng  ALT tăng lên đáng kể. Kết quả chỉ số ALT cao hơn kết quả điển hình có thể là dấu hiệu của tổn thương gan. Người ta ước tính rằng khoảng 10 phần trăm người dân ở Mỹ có mức chỉ số ALT cao.
• Xét nghiệm aspartate aminotransferase (AST). Aspartate aminotransferase (AST) là một loại enzyme được tìm thấy ở một số bộ phận trong cơ thể, bao gồm: Tim, não, tuyến tụy, gan, cơ bắp… Khi gan bị tổn thương, hàm lượng AST có thể được giải phóng vào máu nhiều hơn so với bình thường. Kết quả xét nghiệm chỉ số AST tăng cao có thể cho thấy gan hoặc cơ có vấn đề liên quan đến bệnh lý. Vì mức AST không phải là dấu hiệu cụ thể cho việc thông báo tổn thương gan như ALT, nên chỉ số AST thường được đo cùng với ALT để kiểm tra các vấn đề về gan. Ví dụ: tỷ lệ AST:ALT cao có thể cho thấy bệnh gan do rượu.
• Xét nghiệm Phosphatase kiềm (ALP): Phosphatase kiềm (ALP) là một loại enzyme được tìm thấy trong xương, ống dẫn mật và gan của cơ thể.  chỉ số ALP thường được yêu cầu kết hợp với một số test khác nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Xét nghiệm ALP có thể được sử dụng để đánh giá hệ thống ống dẫn mật của gan trong cơ thể.
• Xét nghiệm albumin: Albumin là protein chính do gan của cơ thể tạo ra.  nghiệm này được thực hiện bởi gan có nhiều chức năng cơ thể quan trọng. Ví dụ, albumin nuôi dưỡng các mô của cơ thể và vận chuyển hormone, vitamin và các chất khác khắp cơ thể. Xét nghiệm albumin nhằm đo lường mức độ gan của cơ thể đã  tạo ra loại protein đặc biệt này.
• Xét nghiệm bilirubin: Bilirubin là một chất thải từ sự phân hủy của các tế bào hồng cầu. Hợp chất này thường được xử lý bởi gan. Bilirubin  bài tiết sau khi đi qua cơ quan gan. Vì thế khi gan bị tổn thương không thể xử lý đúng các hoạt động của bilirubin. Từ đó dẫn đến một mức độ cao bất thường của bilirubin trong máu. Một số bệnh di truyền cũng có thể là nguyên nhân làm tăng nồng độ bilirubin, ngay cả khi chức năng gan hoạt động bình thường.

4. Giải thích kết quả xét nghiệm chức năng gan

5. Các triệu chứng của rối loạn gan là gì?

Các vấn đề về gan có thể khiến một người bệnh nặng và thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng. Khoảng 4,5 triệu người trưởng thành ở Hoa Kỳ mắc bệnh gan mãn tính. Các triệu chứng của rối loạn gan bao gồm: Mệt mỏi hoặc mất năng lượng, giảm cân, vàng da (vàng da và mắt), tích tụ chất lỏng trong bụng, được gọi là cổ trướng, dịch tiết cơ thể bị đổi màu (nước tiểu sẫm màu hoặc phân nhạt), buồn nôn, nôn mửa, bệnh tiêu chảy, đau bụng, bầm tím hoặc chảy máu không điển hình.

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm chức năng gan nếu bạn đang gặp các triệu chứng rối loạn gan. Xét nghiệm chức năng gan cũng có thể theo dõi sự tiến triển hoặc điều trị bệnh và kiểm tra tác dụng phụ của một số loại thuốc.

6. Các bước tiếp theo sau khi kiểm tra chức năng gan là gì?

Sau khi kiểm tra, bạn thường có thể tiếp tục các hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy yếu hoặc choáng váng trong khi lấy máu, bạn nên nghỉ ngơi trước khi rời khỏi cơ sở xét nghiệm. Kết quả của các xét nghiệm này có thể không cho bác sĩ biết chính xác tình trạng của bạn hoặc mức độ tổn thương gan, nhưng chúng có thể giúp bác sĩ xác định các bước tiếp theo. Bác sĩ sẽ gọi cho bạn để thông báo kết quả hoặc thảo luận với bạn tại một cuộc hẹn tái khám. Nói chung, nếu kết quả cho thấy chức năng gan của bạn có vấn đề, bác sĩ sẽ xem xét các loại thuốc và tiền sử bệnh của bạn để giúp xác định nguyên nhân.

Nếu bạn uống rượu thường xuyên, thì bạn cần phải ngừng uống rượu. Nếu bác sĩ của bạn xác định rằng một loại thuốc gây ra men gan tăng cao, họ sẽ khuyên bạn ngừng thuốc.

Các xét nghiệm chẩn đoán khác:

Bác sĩ có thể quyết định xét nghiệm viêm gan, các bệnh nhiễm trùng khác hoặc các bệnh khác có thể ảnh hưởng đến gan. Họ cũng có thể chọn thực hiện các xét nghiệm hình ảnh, như siêu âm hoặc chụp CT.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đề nghị sinh thiết gan để đánh giá gan bị xơ hóa, bệnh gan nhiễm mỡ hoặc các tình trạng gan khác.

Tóm lại, xét nghiệm chức năng gan là xét nghiệm máu được sử dụng để giúp xác định sức khỏe của gan. Những thay đổi về mức độ nhất định của protein hoặc enzym có thể cảnh báo cho bác sĩ về các vấn đề tiềm ẩn như ung thư gan, bệnh gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan. Các xét nghiệm chức năng gan cũng có thể giúp xác định xem một số loại thuốc có gây hại cho gan của bạn hay không hoặc giúp bạn theo dõi sự tiến triển của bệnh gan. Sau khi bạn làm xét nghiệm chức năng gan, bác sĩ có thể giúp bạn giải thích kết quả và thảo luận về ý nghĩa của kết quả đối với bạn. Nếu họ nghi ngờ bạn mắc bệnh gan, bạn có thể phải trải qua các xét nghiệm khác như chụp ảnh hoặc sinh thiết gan.