Xét nghiệm kali máu để làm gì?

1. Xét nghiệm kali máu là gì?

Kali là một khoáng chất và chất điện giải thiết yếu có vai trò quan trọng trong cơ thể con người. Kali được biểu thị bằng ký hiệu hóa học "K", đóng một số chức năng quan trọng như cân bằng điện giải của chất lỏng cả bên trong và bên ngoài tế bào, đóng một vai trò quan trọng trong chức năng thần kinh và truyền xung thần kinh, điều chỉnh sự co và giãn của cơ xương và cơ trơn của các cơ quan, chẳng hạn như tim, giúp duy trì hoạt động điện của tim, hỗ trợ nhịp tim đều đặn và ngăn ngừa rối loạn nhịp tim. 

Ngoài ra, Kali còn giúp chống lại tác dụng của natri đối với huyết áp và giúp duy trì mức huyết áp khỏe mạnh, cân bằng axit-bazơ của cơ thể, điều cần thiết cho chức năng tế bào bình thường và điều chỉnh độ pH tổng thể trong cơ thể.

Do vậy, có thể nói rằng việc thay đổi chỉ số xét nghiệm kali máu tăng hay giảm đều có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe. Điều này nói lên tầm quan trọng của xét nghiệm kali máu trong việc đánh giá tổng trạng của một người. Xét nghiệm kali, còn được gọi là xét nghiệm kali huyết thanh hoặc xét nghiệm kali máu, là một xét nghiệm y tế đo mức kali trong máu. 

Chỉ số xét nghiệm kali máu thường đi kèm với những xét nghiệm điện giải khác như định lượng Natri máu, định lượng Clorua máu, Calci máu…Các xét nghiệm này cung cấp thông tin có giá trị về cân bằng điện giải, chức năng thận, sức khỏe gan, điều hòa lượng đường trong máu và cân bằng axit-bazơ của một người. Chúng thường được các bác sĩ yêu cầu kiểm tra định kỳ, để đánh giá một số triệu chứng hoặc tình trạng y tế hoặc là một phần của đánh giá trước phẫu thuật.

2. Ai cần kiểm tra chỉ số xét nghiệm kali máu?

Xét nghiệm kali máu có thể được chỉ định cho các cá nhân trong các tình huống khác nhau để đánh giá mức kali và theo dõi sức khỏe tổng thể của họ. Một số đối tượng có thể cần kiểm tra chỉ số xét nghiệm kali máu bao gồm:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm kali máu là một phần của xét nghiệm điện giải tổng quát trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt đối với những người có yếu tố rủi ro hoặc tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng đến mức kali máu.
• Những người mắc bệnh thận: Những người mắc bệnh thận hoặc những người có nguy cơ mắc các vấn đề về thận có thể cần xét nghiệm kali máu thường xuyên để theo dõi chức năng thận và mức kali.
• Bệnh nhân tăng huyết áp (huyết áp cao): Tăng huyết áp đôi khi có thể liên quan đến mức kali bất thường, vì vậy những người bị huyết áp cao có thể cần đến chỉ số xét nghiệm kali máu để đánh giá sự cân bằng điện giải.
• Những người mắc bệnh tim: Bệnh nhân mắc bệnh tim mạch, đặc biệt là những người có nguy cơ bị rối loạn nhịp tim, có thể yêu cầu xét nghiệm kali máu để đảm bảo mức kali của họ nằm trong phạm vi bình thường.
• Bệnh nhân tiểu đường: Những người mắc bệnh tiểu đường có thể cần xét nghiệm kali như một phần trong quá trình kiểm soát bệnh tiểu đường thông thường, vì bệnh tiểu đường có thể ảnh hưởng đến mức kali trong huyết thanh.
• Những người có triệu chứng mất cân bằng kali: Các triệu chứng của mức kali bất thường, chẳng hạn như yếu cơ, mệt mỏi, nhịp tim không đều hoặc tê liệt…là dấu hiệu giúp các bác sĩ định hướng chẩn đoán và yêu cầu xét nghiệm kali để đánh giá củng cố.
• Những người đang dùng thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu hoặc một số loại thuốc huyết áp khác, có thể ảnh hưởng đến nồng độ kali, vì vậy bệnh nhân dùng những loại thuốc này có thể yêu cầu xét nghiệm kali định kỳ.
• Những người bị rối loạn ăn uống hoặc suy dinh dưỡng: Những người bị rối loạn ăn uống hoặc những người bị suy dinh dưỡng có thể bị mất cân bằng điện giải, bao gồm cả kali và có thể cần xét nghiệm.
• Đánh giá trước phẫu thuật: Xét nghiệm kali có thể được đưa vào tập hợp các xét nghiệm đánh giá trước phẫu thuật để đảm bảo cân bằng điện giải của bệnh nhân nằm trong phạm vi an toàn cho phẫu thuật.

Điều quan trọng cần lưu ý là quyết định thực hiện xét nghiệm kali dựa trên hoàn cảnh cá nhân, tiền sử bệnh, triệu chứng và các yếu tố rủi ro của bệnh nhân. Nếu bạn lo lắng về mức kali hoặc bất kỳ tình trạng sức khỏe cụ thể nào, tốt nhất nên thảo luận với các bác sĩ, người có thể xác định xem xét nghiệm kali có phù hợp với bạn hay không.

3. Xét nghiệm kali máu được thực hiện như thế nào?

Quy trình xét nghiệm kali tương đối đơn giản và thông thường để đo mức kali trong máu của một người. Dưới đây là hướng dẫn từng bước về quy trình xét nghiệm Kali máu:

• Chuẩn bị cho bệnh nhân: Trước khi xét nghiệm kali máu, thường không cần chuẩn bị đặc biệt. Tuy nhiên, điều cần thiết là thông báo cho các bác sĩ về bất kỳ loại thuốc, chất bổ sung hoặc phương thuốc thảo dược nào bạn đang dùng, vì một số loại thuốc như đã kể trên có thể ảnh hưởng đến nồng độ kali trong máu.
• Lấy mẫu máu: Y tá hoặc bác sĩ lấy máu, sẽ lấy một lượng máu nhỏ từ tĩnh mạch trên cánh tay của bạn. Trước tiên, họ sẽ làm sạch khu vực da trên cánh tay bằng cồn khử trùng để đảm bảo vô trùng. Sau đó, sẽ sử dụng kim vô trùng để lấy máu vào ống đựng hoặc lọ.
• Xử lý máu: Sau khi mẫu máu được thu thập sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để xử lý. Máu được ly tâm để tách huyết thanh hoặc huyết tương có chứa kali ra khỏi các thành phần máu khác.
• Đo nồng độ Kali: Mức kali trong huyết thanh hoặc huyết tương được đo bằng thiết bị thí nghiệm tự động hoặc máy phân tích chuyên dụng. Kết quả được báo cáo bằng mili đương lượng trên lít (mEq/L).
• Kết quả xét nghiệm: Kết quả xét nghiệm kali thường có trong một khoảng thời gian ngắn, thường trong cùng một ngày hoặc trong vòng vài ngày.
• Diễn giải kết quả: Các bác sĩ sẽ diễn giải kết quả xét nghiệm dựa trên phạm vi tham chiếu bình thường đối với nồng độ kali. Mức kali bất thường (quá cao hoặc quá thấp) có thể yêu cầu đánh giá và xem xét thêm về tiền sử bệnh, triệu chứng và các kết quả xét nghiệm khác của cá nhân.

4. Ý nghĩa xét nghiệm Kali máu

Ý nghĩa xét nghiệm Kali máu cho biết mức độ kali trong máu của một người. Kết quả xét nghiệm được báo cáo bằng mili đương lượng trên lít (mEq/L) hoặc milimol trên lít (mmol/L). Phạm vi bình thường của nồng độ kali trong máu thường là từ 3,5 đến 5,0 mEq/L (hoặc 3,5 đến 5,0 mmol/L). Kết quả trong phạm vi này được coi là bình thường, cho thấy mức kali của người đó nằm trong phạm vi lành mạnh.

4.1 Xét nghiệm kali máu tăng

Nếu mức kali cao hơn mức bình thường (lớn hơn 5,0 mEq/L), điều đó cho thấy xét nghiệm kali máu tăng, nghĩa là người đó có mức kali cao trong máu.

Tăng kali máu là một tình trạng bệnh lý đặc trưng bởi nồng độ kali trong máu cao hơn bình thường. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến các quá trình sinh lý khác nhau và có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân có thể làm xét nghiệm kali máu tăng, bao gồm:

• Rối loạn chức năng thận: Thận đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng kali trong cơ thể. Trong trường hợp bệnh thận hoặc suy thận, thận có thể không lọc và bài tiết lượng kali dư thừa một cách hiệu quả, dẫn đến sự tích tụ của nó trong máu.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu chống bài tiết kali, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và một số loại thuốc huyết áp (ví dụ: thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể angiotensin), có thể gây ra tác dụng phụ là tăng kali máu.
• Mất nước: Giảm lượng nước uống vào hoặc mất nước quá nhiều do các tình trạng như nôn mửa, tiêu chảy hoặc đổ mồ hôi quá nhiều có thể dẫn đến tăng kali máu.
• Nhiễm toan: Các tình trạng gây nhiễm toan chuyển hóa, trong đó máu trở nên có tính axit hơn, có thể chuyển kali ra khỏi tế bào và vào máu, gây tăng kali máu.
• Tổn thương mô: Chấn thương, bỏng hoặc tổn thương mô rộng có thể dẫn đến việc giải phóng kali từ các tế bào bị tổn thương vào máu.
• Bệnh Addison: Rối loạn nội tiết tố này ảnh hưởng đến tuyến thượng thận, dẫn đến giảm sản xuất hormone, bao gồm aldosterone, có thể ảnh hưởng đến nồng độ kali.

Trong trường hợp nhẹ, tăng kali máu có thể không gây ra các triệu chứng đáng chú ý. Tuy nhiên, khi nồng độ kali tăng lên, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Yếu cơ
• Mệt mỏi
• Nhịp tim bất thường (loạn nhịp tim)
• Đánh trống ngực
• Tê hoặc ngứa ran
• Buồn nôn và ói mửa
• Khó thở

Tăng kali máu nghiêm trọng có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng và cần được xử lý như một trường hợp cấp cứu y tế.

4.2 Xét nghiệm máu thiếu kali

Nếu mức kali thấp hơn mức bình thường (dưới 3,5 mEq/L), điều đó cho thấy tình trạng xét nghiệm máu thiếu kali, nghĩa là người đó có mức kali thấp trong máu.

Những nguyên nhân có thể gây tình trạng xét nghiệm máu thiếu kali:

• Thuốc lợi tiểu: Một số loại thuốc lợi tiểu, thường được sử dụng để điều trị các tình trạng như huyết áp cao hoặc suy tim, có thể làm tăng bài tiết kali qua nước tiểu, dẫn đến hạ kali máu.
• Nôn mửa và tiêu chảy: Nôn mửa và tiêu chảy kéo dài hoặc nghiêm trọng có thể dẫn đến mất kali trong cơ thể.
• Chế độ ăn uống không đầy đủ: Một chế độ ăn uống thiếu thực phẩm giàu kali có thể góp phần làm giảm mức kali.
• Các vấn đề về thận: Rối loạn thận làm giảm khả năng giữ kali của thận có thể dẫn đến hạ kali máu.
• Thiếu Magiê: Mức magie thấp có thể cản trở quá trình điều hòa kali trong cơ thể và góp phần gây hạ kali máu.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc nhuận tràng nhất định, có thể làm tăng mất kali.
• Đổ mồ hôi quá nhiều: Các tình trạng dẫn đến đổ mồ hôi nhiều, chẳng hạn như tập thể dục quá nhiều hoặc tiếp xúc với nhiệt độ cao, có thể gây mất kali.

Các trường hợp hạ kali máu nhẹ có thể không gây ra các triệu chứng đáng chú ý. Tuy nhiên, khi nồng độ kali giảm, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Yếu cơ hoặc chuột rút
• Mệt mỏi hoặc suy nhược
• Nhịp tim không đều (loạn nhịp tim)
• Táo bón
• Ngứa ran hoặc tê
• Đau quặn bụng hoặc đầy hơi

Hạ kali máu nghiêm trọng có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng, chẳng hạn như tê liệt cơ hoặc rối loạn nhịp tim.

Có thể nói, Kali là một chất điện giải quan trong trong cơ thể, đặc biệt nó ảnh hưởng trực tiếp đến nhịp tim và đôi khi là nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Vì thế, hãy thêm xét nghiệm này vào lịch trình khám sức khỏe của bạn để kịp thời phát hiện những bất thường và điều trị khi cần thiết.

Nguồn: mountsinai.org, testing.com, healthline.com, nhs.uk, medlineplus.gov.