Chỉ định chụp X Quang tử cung vòi trứng

1. Chụp X quang tử cung vòi trứng là gì?

Chụp X quang tử cung vòi trứng, hay Hysterosalpingography (HSG), là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X để ghi nhận hình ảnh bên trong tử cung và vòi trứng (còn gọi là ống dẫn trứng). Chụp X quang vòi trứng thường được sử dụng để xem ống dẫn trứng có bị tắc 1 phần hay toàn bộ hay không, kèm theo đó còn cung cấp các đặc điểm của tử cung như kích thước hay hình dạng bình thường hay bất thường.

2. Chỉ định chụp X quang vòi trứng tử cung

Kỹ thuật chụp X quang buồng trứng, vòi trứng và tử cung HSG có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng của ống dẫn trứng có bị hở hay tắc không, qua đó cung cấp thêm bằng chứng để chẩn đoán các vấn đề về khả năng sinh sản. Ống dẫn trứng mở rộng và thông thoáng cho phép trứng gặp tình trạng để thụ thai, sau đó phôi thai sẽ di chuyển qua ống dẫn trứng để đến buồng tử cung. Tại đây phôi thai sẽ lớn lên và phát triển thành một bào thai khỏe mạnh. Tắc ống dẫn trứng là nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh, do đó chụp X quang tử cung vòi trứng được chỉ định chủ yếu cho các trường hợp nghi ngờ vô sinh nữ.

Ngoài ra, HSG còn cung cấp cho bác sĩ những vấn đề sau:

• Kiểm tra mức độ thành công của thủ thuật thắt ống dẫn trứng hoặc đảo ngược ống dẫn trứng;
• Hướng dẫn cho các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác: Kỹ thuật chụp X quang tử cung vòi trứng có thể cho thấy những bất thường trong tử cung (như u xơ tử cung hay hình dạng tử cung bất thường), qua đó hướng dẫn bác sĩ thực hiện thêm các kỹ thuật khác, chẳng hạn như siêu âm tử cung và nội soi buồng tử cung. Siêu âm tử cung có thể củng cố thêm kết quả của HSG và đưa ra chẩn đoán cuối cùng, trong khi nội soi tử cung có thể được sử dụng với mục đích điều trị các tình trạng cụ thể liên quan đến tử cung của phụ nữ.

Ngày nay, chụp X quang tử cung vòi trứng chỉ được sử dụng để xác định xem ống dẫn trứng có tắc hay không vì các kỹ thuật cận lâm sàng khác ít phức tạp hơn và đầy đủ hơn có thể được thực hiện để nghiên cứu sâu hơn về tử cung.

Tuy nhiên, chụp X quang vòi trứng không được thực hiện nếu bệnh nhân có những vấn đề sau:

• Phụ nữ mang thai;
• Nhiễm trùng vùng chậu chưa được kiểm soát;
• Xuất huyết tử cung tại thời điểm làm thủ thuật.

3. Ý nghĩa của kỹ thuật chụp X quang vòi trứng tử cung

Bác sĩ X quang sẽ thông báo kết quả chụp X quang tử cung vòi trứng cho bệnh nhân và tư vấn các bước điều trị tiếp theo. Nếu HSG cho thấy ống dẫn trứng bị tắc nghẽn, bác sĩ có thể đề xuất các thủ thuật bổ sung như nội soi tử cung để vừa chẩn đoán vừa điều trị vấn đề bệnh nhân đang mắc phải. Hoặc bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị vô sinh không yêu cầu ống dẫn trứng thông thoáng chẳng hạn như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

4. Quy trình chụp X quang tử cung vòi trứng

Bác sĩ sản khoa có thể khuyên bệnh nhân dùng thuốc giảm đau không kê đơn khoảng 1 giờ trước khi chụp X quang tử cung vòi trứng. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được chỉ định thuốc kháng sinh đường uống trước HSG. Hầu hết trường hợp có thể sinh hoạt bình thường sau khi chụp buồng trứng tử cung. Tuy nhiên một số ít người cảm thấy không khỏe sau khi làm thủ thuật này, do đó tốt nhất chị em nên sắp xếp người thân để đưa về nhà.

Kỹ thuật chụp X quang tử cung vòi trứng chỉ được thực hiện tại bệnh viện hoặc phòng khám sản phụ khoa. Các chuyên gia khuyến cáo tốt nhất nên chụp HSG vào nửa đầu chu kỳ kinh nguyệt (từ ngày 1 đến ngày 14) vì thời điểm này khả năng mang thai là rất thấp.

Trong thủ thuật chụp X quang vòi trứng, 1 chất cản quang được đưa vào tử cung và ống dẫn trứng nhằm tạo ra hình ảnh tương phản với cấu trúc của cơ thể trên phim X quang. Thuốc cản quang sẽ phác thảo kích thước và hình dạng bên trong tử cung và ống dẫn trứng, đồng thời cho phép bác sĩ phát hiện hình ảnh thuốc cản quang di chuyển qua các cấu trúc cơ thể như thế nào.

Thủ tục chụp X quang tử cung vòi trứng thực hiện theo các bước sau:

• Bệnh nhân nằm ngửa với 2 chân đặt như khi thăm khám vùng chậu. Một dụng cụ gọi là mỏ vịt sẽ được đưa vào âm đạo nhằm tách các thành của âm đạo ra để cho phép bác sĩ quan sát cổ tử cung. Sau đó cổ tử cung sẽ được vệ sinh sạch;
• Phần cuối của cổ tử cung có thể được tiêm gây tê tại chỗ (để giảm đau), do đó chị em có thể cảm thấy hơi đau hoặc giật nhẹ;
• Thuốc cản quang sẽ được đưa vào tử cung bằng một trong hai phương pháp. Trong phương pháp thứ nhất, cổ tử cung được giữ bằng một thiết bị để cố định. Sau đó, một dụng cụ gọi là ống thông được đưa vào cổ tử cung. Trong phương pháp còn lại, một ống nhựa mỏng được đưa vào lỗ cổ tử cung. Ống này có một quả bóng nhỏ ở cuối được bơm căng nhằm giữ ống ở đúng vị trí trong tử cung;
• Mỏ vịt được lấy ra và bệnh nhân được đặt bên dưới máy chụp X quang. Chất cản quang được đưa qua ống thông hoặc ống nhựa vào tử cung và vòi trứng, chúng có thể gây co thắt và nếu vòi trứng bị tắc thì chất cản quang sẽ khiến vòi trứng căng lên;
• Hình ảnh X quang được chụp khi chất cản quang đã lấp đầy trong buồng tử cung và các ống dẫn trứng. Chị em có thể được bác sĩ yêu cầu thay đổi vị trí. Nếu không ghi nhận tắc nghẽn, chất cản quang sẽ tràn từ từ ra các đầu xa của ống và được cơ thể hấp thụ;
• Sau khi chụp X quang tử cung vòi trứng, mỏ vịt và ống thông hoặc ống nhựa được lấy ra khỏi cơ thể.

Sau chụp X quang tử cung vòi trứng, chị em có thể tiết dịch âm đạo hơi dính vì một số chất cản quang chảy ngược ra khỏi tử cung. Một miếng đệm có thể được sử dụng để hấp thu dịch tiết âm đạo và bác sĩ khuyến cáo không được sử dụng tampon. 

Ngoài ra, sau chụp X quang tử cung vòi trứng bệnh nhân còn có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

• Chảy máu âm đạo mức độ nhẹ;
• Co thắt tử cung;
• Cảm thấy chóng mặt, ngất xỉu hoặc đau bụng.

Các vấn đề nghiêm trọng sau khi chụp X quang tử cung vòi trứng là rất hiếm, bao gồm phản ứng dị ứng với thuốc cản quang, tổn thương tử cung hoặc nhiễm trùng vùng chậu. Gọi ngay cho bác sĩ sản khoa nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Dịch tiết âm đạo có mùi hôi;
• Nôn ói;
• Ngất xỉu;
• Đau bụng hoặc co thắt dữ dội;
• Chảy máu âm đạo mức độ nặng;
• Sốt hoặc ớn lạnh.

Ngay từ bây giờ, nếu bạn đang có nhu cầu chụp X quang tầm soát sức khỏe của bản thân hoặc chẩn đoán bệnh lý thì có thể tới địa chỉ y tế uy tín để được nhân viên y tế hướng dẫn và đặt lịch. Sau khi có kết quả chụp X quang, các bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn tình trạng sức hiện tại của bạn và đưa ra phương hướng xử lý phù hợp. 

Nguồn: radiologyinfo.org, acog.org, healthline.com, my.clevelandclinic.org.