Các yếu tố nguy cơ gây bệnh ung thư đại tràng

1. Các yếu tố nguy cơ gây bệnh ung thư đại tràng là gì và gồm những yếu tố nào?

Yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng là bất cứ điều gì làm tăng khả năng mắc bệnh như ung thư. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh ung thư đại tràng khác nhau, trong đó các nguy cơ có thể phòng tránh được. Hiểu được những nguy cơ ung thư đại tràng này có thể giúp các cá nhân thực hiện các biện pháp phòng ngừa và đưa ra quyết định sáng suốt về sức khỏe của mình. Dưới đây là những các yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng phổ biến:

• Tuổi tác: Nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng theo tuổi tác. Hầu hết các trường hợp xảy ra ở những người từ 50 tuổi trở lên, với tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở những người trên 60 tuổi.
• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình: Những người có tiền sử cá nhân mắc polyp đại trực tràng, bệnh viêm ruột (chẳng hạn như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn) hoặc ung thư đại trực tràng trước đó có nguy cơ cao hơn. Ngoài ra, những cá nhân có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư đại trực tràng hoặc một số tình trạng di truyền nhất định, chẳng hạn như hội chứng Lynch hoặc bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP), có nguy cơ cao hơn những người khác.
• Yếu tố di truyền: Một số đột biến gen được thừa hưởng từ cha mẹ có thể là yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng. Xét nghiệm và tư vấn di truyền có thể giúp xác định những cá nhân có nguy cơ cao hơn do yếu tố di truyền.
• Yếu tố lối sống
  • Chế độ ăn uống: Chế độ ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu và xúc xích làm nguy cơ ung thư đại tràng tăng cao. Tiêu thụ chế độ ăn ít chất xơ và nhiều chất béo bão hòa cũng có thể góp phần gây ra nguy cơ này.
  • Thiếu hoạt động thể chất: Lối sống ít vận động và thiếu hoạt động thể chất thường xuyên có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư đại tràng.
  • Béo phì: Thừa cân hoặc béo phì, đặc biệt là quanh vùng eo, là yếu tố nguy cơ gây ung thư đại trực tràng.
  • Hút thuốc: Hút thuốc lá luôn có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Các hóa chất độc hại trong khói thuốc lá là nguyên nhân gây bệnh ung thư đại tràng vì chúng có thể xâm nhập vào máu và ảnh hưởng đến ruột kết và trực tràng.
  • Uống rượu: Uống rượu nhiều và thường xuyên là một trong những yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng phổ biến. Nên hạn chế uống rượu ở mức vừa phải (tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và tối đa hai ly mỗi ngày đối với nam giới) để hạn chế khả năng mắc ung thư đại tràng.
• Bệnh tiểu đường: Những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn. Lý do chính xác cho mối liên quan này vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng các yếu tố như kháng insulin và viêm mãn tính có thể có liên quan.
• Chủng tộc: Ở một số nhóm dân cư, chẳng hạn như người Mỹ gốc Phi và người Do Thái Ashkenazi, tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn dù nguyên nhân của những khác biệt này vẫn chưa được hiểu đầy đủ.
• Xạ trị: Những người đã trải qua xạ trị cho bệnh ung thư trước đó ở vùng bụng hoặc vùng chậu có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng.
• Một số tình trạng bệnh lý: Một số tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như bệnh to cực (rối loạn nội tiết tố) và ung thư đại trực tràng không polyp di truyền (HNPCC), còn được gọi là hội chứng Lynch, có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
• Yếu tố môi trường: Việc tiếp xúc với một số yếu tố môi trường nhất định, chẳng hạn như amiăng, kim loại nặng và một số hóa chất, có thể là nguyên nhân gây bệnh ung thư đại tràng. Tuy nhiên, tác động của những yếu tố này đến nguy cơ ung thư đại trực tràng vẫn chưa được hiểu đầy đủ.

Điều quan trọng cần lưu ý là việc có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ này không đảm bảo cho sự phát triển của ung thư đại trực tràng. Ngược lại, những người không có các yếu tố nguy cơ này vẫn có thể mắc bệnh. Việc sàng lọc thường xuyên, chẳng hạn như nội soi và xét nghiệm máu ẩn trong phân, cùng với lối sống lành mạnh, là rất quan trọng để phát hiện và phòng ngừa sớm. 

2. Làm sao để dự phòng sớm với các yếu tố nguy cơ này?

Ngăn ngừa sớm các yếu tố nguy cơ của ung thư đại tràng sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ mắc bệnh lý nguy hiểm này. Điều này bao gồm sự kết hợp giữa lựa chọn lối sống và chăm sóc y tế thường xuyên. Dưới đây những biện pháp phòng ngừa ung thư đại tràng hiệu quả mà bạn nên áp dụng:

• Kiểm tra thường xuyên: Kiểm tra có thể giúp phát hiện các polyp tiền ung thư hoặc ung thư ruột kết giai đoạn đầu khi bệnh có thể điều trị được tốt nhất. Phương pháp sàng lọc được khuyến nghị cho những người có nguy cơ trung bình là nội soi bắt đầu ở tuổi 50, với các lần khám theo dõi 10 năm một lần nếu không tìm thấy bất thường. Các lựa chọn sàng lọc khác bao gồm soi đại tràng sigma, nội soi đại tràng ảo và xét nghiệm dựa trên phân như xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT) hoặc xét nghiệm hóa miễn dịch trong phân (FIT).
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Trọng lượng cơ thể dư thừa, đặc biệt là quanh vùng eo là yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng nguy hiểm. Tham gia hoạt động thể chất thường xuyên và áp dụng chế độ ăn uống cân bằng để đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh. Ngoài ra, nếu dinh dưỡng và tập luyện không thể mang lại cho bạn sự giảm cân đáng kể, các phương pháp hiện đại như truyền dịch giúp tiêu hao mỡ cũng có thể là một lựa chọn.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh: Tập trung vào chế độ ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc và các loại đậu. Những thực phẩm này chứa nhiều chất xơ, vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, có thể giúp giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Hạn chế tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn vì chúng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Tránh hoặc giảm thiểu việc tiêu thụ đồ uống có đường và thực phẩm chứa nhiều đường. Ngoài ra, bạn có thể tăng cường bổ sung vitamin, khoáng chất thông qua các dạng vitamin tổng hợp hoặc truyền vitamin để nâng cao hệ miễn dịch, sức đề kháng.

• Tăng lượng chất xơ: Thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau và các loại đậu, có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Đặt mục tiêu tiêu thụ ít nhất 25-30 gam chất xơ mỗi ngày từ nguồn thực phẩm.
• Hạn chế thịt đỏ và thịt chế biến: Các loại thịt đỏ, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu, cũng như các loại thịt chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích và thịt nguội, có thể là nguy cơ ung thư đại tràng. Nếu tiêu thụ, hãy hạn chế ăn những loại thịt này và chọn những miếng thịt nạc hơn. Hãy xem xét các nguồn protein từ thực vật như đậu, đậu lăng và đậu phụ làm lựa chọn thay thế.
• Bỏ hút thuốc: Hút thuốc có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư khác nhau, bao gồm cả ung thư đại tràng. Hãy bỏ thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc thụ động.
• Hạn chế uống rượu: Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Nên hạn chế uống rượu ở mức vừa phải và điều độ để có được một sức khỏe tốt.
• Giữ đủ nước: Uống đủ lượng nước trong ngày để duy trì lượng nước và thúc đẩy nhu động ruột khỏe mạnh. Đây là một trong những cách đơn giản để phòng ngừa ung thư đại tràng.
• Quản lý bệnh tiểu đường: Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, hãy cố gắng kiểm soát lượng đường trong máu một cách hiệu quả. Điều này có thể liên quan đến việc sửa đổi lối sống, dùng thuốc và theo dõi thường xuyên.
• Lưu ý về tiền sử gia đình của bạn: Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư ruột kết hoặc một số tình trạng di truyền nhất định, chẳng hạn như hội chứng Lynch hoặc bệnh đa nang tuyến gia đình (FAP), bạn có thể tăng nguy cơ mắc bệnh. Tham khảo ý kiến ​​của các bác sĩ di truyền hoặc để hiểu nguy cơ của bạn và xây dựng kế hoạch phòng ngừa cá nhân hóa.
• Giảm thiểu tiếp xúc với chất độc môi trường: Hạn chế tiếp xúc với chất độc môi trường và các chất độc hại bất cứ khi nào có thể. Điều này có thể bao gồm tránh hoặc giảm thiểu tiếp xúc với amiăng, kim loại nặng và một số hóa chất.

3. Các lưu ý cần biết để có sức khỏe tốt, phòng tránh bệnh ung thư đại tràng ?

Giờ đây bạn biết rằng lối sống và thói quen ăn uống ảnh hưởng rất nhiều đến nguy cơ ung thư đại tràng. Việc chủ động xây dựng lối sống lành mạnh, chăm sóc sức khỏe sớm, tăng cường sức đề kháng có thể giúp bạn giảm đáng kể khả năng mắc ung thư dạ dày. 

Chế độ ăn uống lành mạnh

Như đã nói, chế độ ăn uống giàu dưỡng chất, lành mạnh, góp phần rất lớn vào việc giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng của bạn. Các loại thịt đỏ, thịt nguội, xúc xích, đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn dầu mỡ, chiên rán nếu dùng thường xuyên có thể là nguyên nhân gây bệnh ung thư đại tràng. Vì thế, hãy cố gắng tránh xa những thực phẩm này. Ngoài ra, hãy tăng cường hệ miễn dịch, sức đề kháng để phòng ngừa với bệnh tật. Một chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng kèm bổ sung chất khoáng, vitamin thông qua các phương pháp truyền dịch tái tạo năng lượng có thể giúp bạn đạt được điều này.

Không hút thuốc

Thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng cũng như nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Từ bỏ thuốc lá nếu bạn đang có thói quen này, và hạn chế hút thuốc lá thụ động để bảo vệ sức khỏe cho chính mình. 

Duy trì cân nặng: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng cũng như nhiều bệnh lý mãn tính khác. Duy trì cân nặng lành mạnh thông qua chế độ ăn uống cân đối, giàu chất xơ và ít chất bão hòa có thể giúp giảm nguy cơ bị ung thư đại tràng. Một lối sống lành mạnh với chế độ dinh dưỡng và thường xuyên tập thể dục giúp bạn đạt được điều này. Ngoài ra, sử dụng các biện pháp tiêu hao mỡ khoa học, tiên tiến từ cấp độ tế bào cũng có thể là một lựa chọn tiềm năng cho bạn. 

Vận động thể chất

Tập thể dục đều đặn giúp bạn nâng cao hệ miễn dịch để phòng ngừa ung thư đại tràng. Bạn có thể lựa chọn các đi bộ, đạp xe, chạy, bơi, các bài tập tăng cường sức mạnh hoạch tham gia lớp thể dục thể thao yêu thích khác.

Kiểm tra y tế định kỳ: khám sức khỏe tổng quát hoặc chuyên khoa định kỳ là cách để theo dõi sức khỏe cũng như đánh giá nguy cơ ung thư đại tràng của bạn.

Như vậy, các yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng có thể làm tăng khả năng mắc ung thư ở một người so với những người không có. Tuy nhiên, nhiều yếu tố trong số này có thể được phòng ngừa bằng một chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên và việc tăng cường hệ miễn dịch.