Người mệt mỏi có nên truyền nước vào cơ thể để giảm mệt, tăng năng lượng không?

1. Dịch truyền tĩnh mạch là gì?

Liệu pháp truyền dịch tĩnh mạch liên quan đến việc đưa vào tĩnh mạch một lượng dung dịch tinh thể và ít phổ biến hơn là dung dịch keo. Loại, số lượng và tốc độ truyền dịch được xác định dựa trên chỉ định điều trị bằng dịch truyền và nhu cầu cụ thể của bệnh nhân.  

Dung dịch tinh thể được sử dụng để hồi sức cho những bệnh nhân bị giảm thể tích hoặc mất nước, khắc phục tình trạng thiếu nước tự do, thay thế lượng dịch bị mất liên tục và đáp ứng nhu cầu dịch của những bệnh nhân không thể truyền dịch qua đường ruột.  

Việc sử dụng các dung dịch keo đang gây tranh cãi và nên được dành riêng cho các tình huống đặc biệt (ví dụ: Các trường hợp nghiêm trọng của áp lực keo thấp). Tất cả các bệnh nhân nên được theo dõi chặt chẽ bằng cách sử dụng kết hợp các thông số lâm sàng và các xét nghiệm để xác định các tiêu chí điều trị và liệu pháp truyền dịch nên được giảm xuống một cách thích hợp cho bệnh nhân đang hồi phục để tránh quá tải dịch truyền. Bạn có thể nhóm các dịch truyền tĩnh mạch thành 2 loại: Dung dịch tinh thể và dung dịch keo. Cả 2 đều là dung dịch vô trùng có thể được tùy chỉnh với các thành phần khác nhau và cũng có phản ứng riêng biệt trong cơ thể. Dịch truyền tinh thể tương tác với các tế bào tốt hơn bởi vì các hạt nhỏ của chúng thông qua màng tế bào bán thấm. Ngược lại, các hạt trong dịch truyền keo ở lại trong máu của bạn vì chúng quá lớn để đi vào màng.

1.1. Dung dịch tinh thể

Đây là những dịch truyền tĩnh mạch phổ biến vì chúng có giá cả phải chăng và dễ tiếp cận, cũng như ổn định và không chứa chất gây dị ứng. Có 3 nhóm nhỏ dịch truyền tĩnh mạch trong thể loại tinh thể bao gồm nhược trương, ưu trương và đẳng trương 

Dung dịch nhược trương: Những dịch truyền tĩnh mạch này làm tăng mức chất lỏng trong tế bào. Điều này đặc biệt hữu ích đối với các tình trạng như bệnh tiểu đường, có thể làm giảm mức độ dịch tế bào. Các tế bào không thể duy trì chức năng phù hợp khi chúng không đạt được sự thẩm thấu và mất quá nhiều chất lỏng. Các dịch truyền tĩnh mạch tinh thể sau đây đều là dung dịch nhược trương:

• 0,45% NaCl: Natri clo (còn gọi là nước muối) là thành phần chính trong tất cả các dung dịch nhược trương. So với dịch truyền tĩnh mạch đẳng trương và ưu trương, chất lỏng nhược trương có hàm lượng natri clo thấp hơn. Do đó, các giải pháp này được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân bị tăng natri máu hoặc nồng độ natri clorua cao. Nếu cơ thể nhận quá nhiều chất lỏng, điều này có thể xảy ra với các dung dịch nhược trương, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mức độ điện giải hoặc gây phù nề. Chất lỏng đặc biệt này không nên được sử dụng với những bệnh nhân bị suy tim hoặc thận.
• 0,33% NaCl: Mặc dù dung dịch 0,33% có thể giúp những người bị suy giảm chức năng thận giữ nước, nhưng nó không có lợi cho những người bị rối loạn thận nặng hơn. Có nguy cơ phù phổi với nhóm này, cũng như những người có vấn đề về tim.
• 0,225% NaCl: Đây là loại dịch truyền tĩnh mạch phổ biến cho nhu cầu sức khỏe của trẻ em. Nó thường không được sử dụng riêng lẻ mà được sử dụng song song với một dạng glucose gọi là dextrose.
• 2,5% Glucose trong nước: Liệu pháp dịch truyền tĩnh mạch cực kỳ hiệu quả trong việc điều trị tình trạng mất nước do bất kỳ yếu tố nào gây ra, chẳng hạn như say rượu, bệnh tật, hoạt động thể chất, chứng đau nửa đầu và các tình trạng sức khỏe khác. 2,5% dextrose trong dung dịch nước mang lại kết quả tuyệt vời trong việc làm giảm các triệu chứng mất nước.

Dung dịch ưu trương: Dịch truyền ưu trương, như tên gọi của nó, ngược lại với chất lỏng nhược trương, chúng có hàm lượng natri cao hơn và hút nước ra khỏi tế bào thay vì đưa nước vào. Lượng muối cao hơn làm cho dịch truyền tĩnh mạch ưu trương trở nên lý tưởng để thay thế chất điện giải, nhưng không tốt khi được sử dụng để giải quyết tình trạng mất nước. Các loại dịch truyền tĩnh mạch ưu trương bao gồm:

• 3% NaCl;
• 5% NaCl;
• 5% Glucose trong 0,45% NaCl;
• 5% Glucose trong 0,9% NaCl;
• 5% Glucose trong Lactated Ringer's;
• 10% Glucose trong nước;
• 20% Glucose trong nước;
• 50% Glucose trong nước;
• Các loại chất đạm, chất béo hoặc Vitamin.

Dung dịch đẳng trương: Thể tích của dung dịch đẳng trương tương tự như huyết tương của chúng ta. Chế phẩm này cho phép các dung dịch đẳng trương duy trì áp suất thẩm thấu cân bằng với lượng chất lỏng bằng nhau, cả bên trong và bên ngoài tế bào. Đây là hai trong số các dung dịch đẳng trương phổ biến nhất được sử dụng trong liệu pháp truyền tĩnh mạch:

• Lactated Ringer's: Bạn thường có thể tìm thấy dịch truyền này trong phòng cấp cứu, xe cứu thương và những nơi giải quyết các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Lactated Ringer’s giúp ích cho những người bị bỏng nặng, bị thương nặng hoặc mất nhiều máu. Một biến thể của chất lỏng đẳng trương này được gọi là Dung dịch Ringer và không chứa lactate.
• 0,9% NaCl: Còn được gọi là dung dịch muối thông thường, nó hoạt động tốt trong việc làm giảm các triệu chứng mất nước.

Hai loại dung dịch đẳng trương khác được sử dụng trong các trường hợp cụ thể hơn:

• 5% Glucose: Chất lỏng này hỗ trợ những bệnh nhân nhập viện không thể ăn thức ăn bình thường bằng cách cung cấp calo hay đường cho họ.
• Dịch tinh thể: Giải pháp này được kết hợp với các tế bào hồng cầu để trong điều trị các trường hợp mất máu. Nó chia sẻ mức độ chất điện phân gần như giống hệt nhau với huyết tương trong cơ thể.

1.2. Dung dịch keo

Dung dịch keo lưu lại trong máu và cung cấp chất dinh dưỡng giúp bệnh nhân lấy lại sức. Dung dịch keo truyền tĩnh mạch bao gồm:

• Albumin 5%
• Albumin 25%
• Hydroxyethyl starch (HES) - Dung dịch thay thế huyết tương
• Tinh bột hydroxyethyl - Haspan
• Dextran trọng lượng phân tử thấp
• Dextran trọng lượng phân tử cao

2. Người mệt mỏi có nên truyền nước không?

Chúng ta đã cùng tìm hiểu về các loại dịch truyền tĩnh mạch, vậy người mệt mỏi có nên truyền nước không? Hiện nay, rất nhiều người đặc biệt là những người lớn tuổi luôn có quan niệm rặng cứ mỗi khi cơ thể mệt mỏi chỉ cần đi “truyền nước” là có thể cảm thấy khá hơn. Quan niệm này là hoàn toàn sai lầm, việc truyền nước vào cơ thể một cách không kiểm soát hoặc không đúng chỉ định, vừa không mang lại hiệu quả chữa bệnh vừa làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm. Truyền dịch hay truyền nước vào cơ thể hoàn toàn phụ thuộc vào chỉ định của bác sĩ và bạn chỉ nên truyền nước vào cơ thể sau khi đã được bác sĩ thăm khám và tư vấn kỹ lưỡng. Thực tế, hầu hết các bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn đều rất thận trọng khi quyết định truyền nước vào cơ thể của bệnh nhân vì bên cạnh những lợi ích mà nó mang lại, một lượng lớn dịch từ bên ngoài được đưa trực tiếp vào tĩnh mạch của bệnh nhân vẫn có thể có thể xảy ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Thông thường, truyền dịch hay truyền nước vào cơ thể được sử dụng trong những trường hợp cấp cứu khi cơ thể bệnh nhân thiếu hụt một lượng dịch lớn hoặc một lượng chất cần thiết mà việc bù bằng đường ăn uống không thể đảm bảo đầy đủ, ví dụ như mất máu cấp tính, tiêu chảy mất nước nặng, sốt cao hoặc truyền dịch hay truyền nước để đưa thuốc vào cơ thể với mục đích điều trị bệnh,... Trong lúc đó, trong phần lớn các bệnh nhân bị suy nhược cơ thể hoặc thậm chí là mất máu hay tiêu chảy nặng, dù cơ thể mệt mỏi nhiều nhưng vẫn giữ được tỉnh táo hoàn toàn và có thể ăn uống được bình thường. Trong trường hợp như vậy, việc truyền dịch là không cần thiết vì bệnh nhân hoàn toàn có thể bù nước hoặc bổ sung năng lượng và các chất dinh dưỡng để hồi phục cơ thể thông qua đường ăn uống. Trong một số trường hợp cơ thể mệt mỏi hay suy nhược nặng và bệnh nhân không thể tự ăn uống được thì bác sĩ chỉ định ăn qua sonde dạ dày hoặc truyền nước vào cơ thể để cung cấp năng lượng để hỗ trợ hồi phục sức khỏe.

Một số biến chứng từ việc truyền dịch không được kiểm soát bao gồm:

• Sốc phản vệ: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của việc dùng thuốc nói chung và truyền dịch tĩnh mạch nói riêng. Việc đưa một lượng chất lớn và đột ngột vào cơ thể có thể khiến cơ thể phản ứng lại thông qua các dấu hiệu của sốc phản vệ như khó thở, suy hô hấp, rối loạn tuần hoàn, nổi mề đay, đau bụng… Những người có cơ địa dễ dị ứng hoặc sử dụng dịch truyền không đúng cách hoặc không đúng liều lượng có thể dễ gặp phải biến chứng nguy hiểm này.
• Nhiễm trùng: Việc tiêm truyền không được thực hiện bởi nhân viên y tế có thể gây ra các tình trạng nhiễm trùng tại vị trí da được tiêm. Đồng thời, cơ thể những người cần truyền nước thường mệt mỏi hoặc suy nhược, đồng nghĩa với sức đề kháng kém. Do đó, một khi đã bị nhiễm trùng tại nơi tiêm rất dễ dẫn đến những biến chứng nặng nề hơn như nhiễm trùng máu.
• Quá tải dịch: Tình trạng thiếu dịch hầu như không xuất hiện ở những người có thể tự ăn uống hoặc sinh hoạt bình thường. Vì vậy, việc truyền dịch chỉ vì cảm giác mệt mỏi thoáng qua có thể gây ra hiện tượng quá tải dịch. Lượng dịch này có thể tràn từ lòng mạch qua các khoang của thể và gây phù, tràn dịch màng phổi, màng tim, chèn ép tim, khó thở… Những người mệt mỏi nhiều do suy tim nếu đưa thêm một lượng dịch lớn và cơ thể có thể gây tăng gánh nặng cho tìm, lúc này triệu chứng mệt mỏi sẽ càng trầm trọng hơn.
• Tổn thương cầu thận: Thận là cơ quan chịu trách nhiệm thải nước ra khỏi cơ thể, do đó việc truyền nước vào cơ thể với một lượng lớn và tốc độ quá nhanh có thể buộc thận phải tăng năng suất làm việc. Hậu quả có thể khiến thận bị quá tải, dẫn đến tổn thương cầu thận, thận ứ nước, viêm cầu thận…

Vì vậy, trước khi được truyền nước vào cơ thể, bạn cần được các bác sĩ thăm khám, đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát và dựa vào đó để chỉ định loại dịch cần truyền, tốc độ dịch cũng như lượng dịch. Không chỉ vậy, quá trình truyền dịch tĩnh mạch còn phải tuân thủ theo những quy định khác trong đó có việc đảm bảo vô khuẩn, cũng như có sự giám sát của nhân viên y tế để kịp thời phát hiện các phản ứng bất thường trong quá trình truyền. Do đó, truyền dịch tĩnh mạch không phải một cách thức điều trị đơn giản để bất kỳ ai cũng có thể tự thực hiện tại nhà. Hiện nay, liệu pháp tái tạo năng lượng được nhiều người tin tưởng, giúp bổ sung vitamin cho toàn bộ cơ thể, chống lại sự mệt mỏi, cải thiện tinh thần, trẻ hóa não bộ và tăng cường năng lượng nhanh chóng từ cấp độ tế bào. Phương pháp này được thực hiện bằng cách truyền tĩnh mạch vi hoạt chất (bao gồm: Chất lỏng, chất điện giải, vitamin, chất chống oxy hóa và axit amin cùng dung dịch truyền độc quyền) giúp bổ sung toàn diện vitamin, axit amin và thúc đẩy glutathione để có sức khỏe cho toàn bộ cơ thể. Nhờ đó bạn sẽ lấy lại năng lượng tích cực và thoát khỏi tình trạng căng thẳng, stress kéo dài.